Yedi noktalı gelin böceği Coccinella septempunctata L. (Col: Coccinellidae)`nın laboratuvar ve arazi koşullarında sentetik herbivor kaynaklı uçucu bitki bileşiklerine yönelimi

Abstract

Doğal düşmanlar avlarının yerini bulmak için genellikle herbivor kaynaklı bitki uçucu bileşiklerini (HKUB) birer ipucu niteliği taşıyan sinyallar olarak kullanırlar. Bu tez çalışması 2013- 2014 yıllarında bazı sentetik HKUB'lar ve bu HKUB' ların üçlü kombinasyonlarının polifag predatör böcek Coccinella septempunctata için cezbedici etkisini belirlemek üzere laboratuar ve arazi çalışmaları ile yapılmıştır. Laboratuvar denemesinde sentetik HKUB' lar (metil salisilat, benzaldehit, metil jasmonat, linalool, trans- 2- hekzanal) ve bu HKUB' ların üçlü kombinasyonlarının C. septempunctata üzerindeki cezbedici etkisi Y- tüp olfaktometre ile test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; laboratuarda tek başına kullanılan HKUB' lar ile iki farklı doz (1x10-3, 0,5x10-3 mg). olarak yapılan denemelerde predatör böceğin 0,5. 10-3 mg dozunda en fazla metil salisilat' ı (%80) tercih ederken, 1.10-3 mg dozunda ise en fazla benzaldehit'i (%71) tercih etmiştir. HKUB kombinasyonları ile yapılan olfaktometre denemesinde ise en yüksek tepki trans- 2- hekzanal+ linalool+ metil jasmonat karışımına karşı elde edilmiştir. Laboratuvar denemesinden elde edilen sonuçlara göre; böceğin en çok yönelim gösterdiği üç adet tek başına veya kombinasyon halinde HKUB' lar seçilmiş ve bu bileşiklerin cezbedici etkileri arazide test edilmiştir. Arazide HKUB kombinasyonları ile yapılan denemede salımı yapılan işaretli C. septempunctata bireyleri en çok trans- 2- hekzanal+ benzaldehit+ metil jasmonat'ı tercih etmiştir.Bununla birlikte; bu tez kapsamında doğada mevcut C.septempunctata bireyleri ve ayçiçeği bitkisi üzerindeki C.septempunctata erginleri için her bir HKUB' un cezp edici etkisi ile ilgili sonuçlar değerlendirilmiştir.

Naturel enemies are known to use herbivore- induced plant volatiles (HIPVs) as cue signals to locate their preys. This thesis was carried out in 2013 and 2014 to identify the attractive effect of some HIPVs and their triple combinations for polyphagus predator insect Coccinella septempunctata under laboratory and field conditions. In laboratory experiments, synthetic HIPVs (methyl salicylate, benzaldehyde, methyl jasmonate, linalool and trans- 2- hexenal) and their triple combination's attractive effect on C. septempunctata was tested with Y-tube olfactometer. According to the laboratory results; in a study done with two different doses with single HIPVs while predatory insects mostly preferred methyl salicylate (%80) for 0,5. 10-3 mg dose, for 1.10-3 mg dose the predator the most preferred benzaldehyde (%71) than others. The olfactometer tests done with triple combinations of these HIPVs the highest response was obtained with trans- 2- hexenal+ linalool+ methyl jasmonate. Based on the results obtained from laboratory experiments; the most three attractive HIPVs and triple combinations of HIPVs was tested in field condition. The experiments with HIPVs combinations in the field, marked- release C. septempunctata individuals mostly preferred to trans- 2- hexenal+ benzaldehyde+ methyl jasmonate. In addition, in the thesis each HIPVs attractiveness for natural populatiions of adults C.septempunctata on sunflower leaves was evaluated.