Gecekondu bölgelerinde gerçekleştirilen kentsel dönüşüm uygulamalarında kullanıcıların yaşadığı sosyo-mekansal sorunlar – Kadifekale örneği

Abstract

Son yıllarda Dünya'nın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye'de de `kentsel dönüşüm`, üzerine çeşitli çalışmalar ve tartışmalar yapılmakta olan bir kavramdır. Literatür incelendiğinde, gecekondu bölgelerinde gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projelerinin kavramsal, ekonomik, coğrafi ve yasal boyutlarını ele alan çeşitli araştırmaların yapıldığı görülmektedir. Ancak, kentsel dönüşümün İzmir örneklemini ele alan çalışmalarda, gecekondu bölgelerinde gerçekleştirilen kentsel dönüşüm uygulamalarının sosyal boyutunun incelenmesindeki yetersizlik dikkat çekmektedir. Bu çalışmada diğerlerinden farklı olarak, tamamlanmış bir kentsel dönüşüm projesinin ardından, kullanıcıların yaşadığı sosyo-mekânsal sorunların etken-neden-belirleyicileri ile birlikte tespit edilmesi ve bu sorunların kullanıcılar üzerindeki etkilerinin irdelenmesiyle geliştirilecek önerilerin, literatürdeki boşluğu doldurması amaçlanmaktadır.Araştırmada, kentsel dönüşüm kavramı ve gecekondu ile mücadelesi Kadifekale Kentsel Dönüşüm Projesi örneklemi üzerinden incelenmiş ve hedef kullanıcılar olarak belirlenmiş olan Kadifekale'den Uzundere Toplu Konutları'na taşınmış bölge halkının dönüşüm süreci ve sonrasında yaşadıkları sosyo-mekânsal sorunlar, nicel araştırma yöntemi olan anket tekniği ve nitel araştırma yöntemi olarak belirlenen bire bir görüşme ve odak grup görüşmesi analizleri ile tespit edilmiştir.Araştırma sonunda, Kadifekale'nin afete maruz bir gecekondu bölgesi olması özelliğinden dolayı geçirdiği kentsel dönüşümün ardından, mecburi olarak `yerinden edilen` bölge halkının ekonomik olarak zorlanmalarının yanı sıra, sosyal ve mekânsal anlamda sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir. Proje sonrasında, bölgeye fiziksel bir takım olumlu katkıların olduğunu söylemek mümkündür. Ancak, sosyal anlamda `soyutlanma`, `yalnızlaşma`, `kendini ait hissetmeme` gibi durumların/hissiyatların kullanıcılar üzerinde etkili olduğu açıkça görülmüştür. Bu sebeple, projenin hedeflenen başarısının sosyo-mekânsal anlamda tam olarak sağlanamadığı belirlenen sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler : Gecekondu, Kent, Kentsel Dönüşüm, Kadifekale, Sosyo-Mekânsal Sorunlar, İzmir Kentsel Dönüşüm Uygulamaları

`Urban regeneration` is a concept on which various researches and discussions are done in different parts of the world as well as in Turkey in recent years. When literature is examined, it is seen that diverse research dealing with conceptual, economic, geographical and legal extents are done in the urban regeneration projects conducted in slum areas. But, in the researches of urban regeneration of Izmir samples, insufficiency in investigation of social extent of urban regeneration practice in slum areas attracts attention. In this research, unlike from the others done before, following a completed urban regeneration project, it is intended to determine the socio-spatial problems experienced by the inhabitants together with the effect-cause-arbiter and to fulfil a lack in literature by proposals developed to examine these problems effecting the inhabitants.In this research, urban regeneration concept and struggle with slum is analysed on Kadifekale Urban Regeneration Project and the socio- spatial problems during regeneration and afterwards experienced by the target inhabitants defined as the local people who were moved to Uzundere Corporate Housing from Kadifekale are determined by questionnaire technique as quantitative research method, one-by-one conversation as qualitative research method, and analysis of focus group meetings.Eventually in this research, it is detected that compulsorily `moved` local people experienced social and local means of problems besides economic difficulties after the urbantransformation of Kadifekale slum area because of its characteristic of disaster exposure. It is possible to say that there are some physical positive contributions to the area after the project. But, in social means, it is clearly seen that `isolation`, `alienation`, `not feeling well` occasions/feelings are effective on the inhabitants. Because of this reason, the identified conclusion is confronted that the objective success of the project in socio- spatial means is not achieved in full.Keywords : Slum, Urban, Urban Regeneration, Kadifekale, Socio-Spatial Problems, Izmir Urban Regeneration Applications.