In vitro şartlarda farklı bitki büyüme düzenleyicileri ve kültür sürelerinin mercimek (lens culinaris medik ssp. culinaris) bitkisinin iletim demetleri ile köklenmesine etkisi

Abstract

Bu çalışma; 2018-2020 yılları arasında Uşak Üniversitesi, UBATAM merkez laboratuvarında yapılmıştır. Mercimek (Lens culinaris Medik ssp. culinaris) bitkisinde sitokinin ve oksinlerin bitki gelişimi ve iletim demetleri üzerindeki etkileri in vitro koşullarda incelenmiştir. Denemede bitki materyali olarak `Çiftçi` mercimek çeşidi kullanılmıştır. In vitro koşullar altında çimlendirilen sağlam mercimek fidelerinden elde edilen 2 cm uzunluğundaki sürgünler eksplant olarak kullanılmıştır. Eksplantlara kontrol ile birlikte farklı BAP (1 mg/L) ve NAA (0,3, 0,6, 0,9, 1,2 mg/L) konsantrasyonları uygulanmış ve 7, 14, 21, 28 ve 35 günlük kültür süreleri boyunca gelişmeleri incelenmiştir. Çalışma; tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Sürgün boyu, eksplant başına düşen sürgün sayısı, köklenme, floem ve ksilem bölgesinin genişliği ve gövde yarıçapı ölçülmüştür. 7 ve 14 günlük kültür sürelerinde bitkilerin tüm BAP ve NAA konsantrasyonlarında sağlıklı büyüme gösterdiği görülmüştür. En yüksek floem bölgesi genişliği (89,13 µm) kontrol grubunda gözlenirken, ksilem bölgesi genişliği en yüksek 1 mg/L BAP uygulamasından (196,99 µm) elde edilmiştir. Uzatılan günlük kültür süreleri ve yüksek BAP ve NAA konsantrasyonları uygulamaları floem ve ksilem bölgelerinde ve gövde yarıçapında deformasyona ve daralmaya neden olmuştur. İletim demetlerinde oluşan bu daralma kök bölgesinde de etkili olarak köklenmeyi engellemiştir. Köklenme yalnızca kontrol gruplarında 21, 28 ve 35 günlük kültür sürelerinde gözlenmiştir. Çalışma sonucunda bitki büyüme düzenleyicisi uygulanmış bitkilerin kültürde tutma sürelerinin tam olarak optimize edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

This experiment was conducted at Usak University, UBATAM central laboratory, between the years of 2018 and 2020. The effects of cytokinin and auxins on plant development and vascular bundles were investigated on the lentil in vitro conditions. Lentil cultivar of `Çiftçi` was used as plant material. 2 cm long shoots obtained from robust lentil seedlings were used as explants which germinated under in vitro conditions. The explants were treated with different concentrations of BAP (1 mg/L) and NAA (0,3, 0,6, 0,9, 1,2 mg/L) along with control and their development at 7, 14, 21, 28 and 35 days of culture was examined. The experiment was established in completely randomized factorial experiment design in 3 replications. Shoot length, number of shoots per explant, rooting, width of phloem and xylem regions and stem radius were measured. Using 7 and 14 day culture periods, plants showed healthy growth at all BAP and NAA concentrations. While the highest phloem region width (89.13 µm) was observed in the control group, the highest xylem region width (196.99 µm) was obtained from 1 mg / L BAP treatment. Prolonged day treatments and high doses of BAP and NAA treatments induced deformation and narrowing in phloem and xylem regions and stem radius. This narrowing in the vascular bundles effectively prevented rooting in the root zone. Rooting was observed only in the control groups at 21, 28 and 35 days of culture These results reveal negative effects of plant growth regulators treatments on prolonged days of culture and conclude that the time period of treatment must be optimized precisely to avoid damages to vascular and other tissues and promote desirable growth and development of tissues.