6306 sayılı kanun`a göre riskli yapıların coğrafi bilgi sistemiyle incelenmesi: Uşak ili örneği

Abstract

Türkiye coğrafi konumu nedeniyle deprem tehlikesi altındadır. 1999 yılında gerçekleşen Marmara Depremi, 2011 yılında gerçekleşen Van Depremi ve bu zamana kadar gerçekleşen depremlerde yaşanan can ve mal kayıpları kentsel dönüşümü zorunlu hale getirmiştir. Afet riski altındaki alanlarda bulunan yapıların depreme dayanıklı yapılar haline getirilmesi için yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerle, 31.05.2012 tarihinde `6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun` yürürlüğe girmiştir. Bu tez çalışmasında Uşak ilinde 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilen riskli yapılar Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla incelenmiştir. Türkiye Deprem Tehlike Haritasının yürürlüğe girmesiyle birlikte her mahallenin ve yerleşim biriminin faya yakınlığı ve uzaklığına bağlı olarak deprem tehlikesi değişmiştir. Türkiye Deprem Tehlike Haritası göz önüne alındığında Uşak ilindeki riskli yapılar tehlike arz etmektedir. Tez kapsamında Uşak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün 2013 yılından 2019 yılına kadar olan riskli yapıların tutulan kayıtları incelendiğinde 19 adet mevcut merkez mahalleden 583 adet yıkılan riskli yapının bilgisine ulaşılmıştır. Riskli yapıların mahallere göre dağılımı ve bu dağılımın bina türü, bina yaşı, kat sayısı ve fay hattı ile ilişkisi değerlendirilerek bundan sonra yapılacak olan çalışmalara da katkı sağlanması istenmiştir. Mahallere göre dağılım belirlenirken Uşak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nden alınan veriler özniteliklerine göre işlenmiştir ve yıkılan riskli yapıların konumu pafta, ada, parsel bilgilerinden belirlenmiştir. Konumları belirlenen riskli yapılar harita üzerinde işaretlenerek analiz yapılmıştır. Tez çalışmasında, kentsel dönüşümün Türkiye ve dünyadaki kentsel dönüşüm örnekleri, kentsel dönüşümün fiziksel, sosyal ve ekonomik boyutları, uygulama yöntemleri kısaca özetlenmiştir. Riskli yapı tespit sürecini anlamaya yönelik başvuru işleminden anlaşma ve yeniden yapı sürecine kadar olan adımlar Uşak ili uygulama örneğinde anlatılmıştır. Tez kapsamında Uşak ili anlatılsa da depreme dayanıklı olmayan yapıların varlığı ülkenin acı gerçeğidir. Sosyal ve ekonomik boyutlar göz önüne alınarak yapılan kentsel dönüşüm en faydalı çözümdür. Son zamanlarda daha çok gündeme gelen riskli yapıların tespiti ve dönüştürülmesi uygulaması güncel bir yaklaşımdır ve bilimsel açıdan özgünlüğünü korumaktadır.Analiz sonuçlarına göre riskli yapıların en çok yoğunlaştığı yer Ünalan Mahallesi, en az bulunduğu mahalle Elmalıdere Mahallesi'dir. 583 adet riskli binanın 473 tanesi yığma, 110 tanesi betonarme taşıyıcı sistem türüne sahiptir.%81 gibi büyük bir oranla yığma taşıyıcı sistem türüne sahip binalar daha çok yıkılmıştır. Bu çalışmada ulaşılan verilere göre binanın ortalama ömrünün yaklaşık 50 yıl olduğunu, binanın yaşıyla risk faktörünün doğru orantılı şekilde arttığı görülebilir. 583 tane yıkılan binanın 238 tanesi 2 katlıdır. 2 katlı binaların 22 tanesi betonarme taşıyıcı sistem türünde, 216 tanesi yığma, ahşap-kerpiç taşıyıcı sistem türündedir. 2013-2018 yılları arasında en çok yıkılan bina sayısı 2015 yılındadır.

Turkey is a high-risk eartquake country due to its geographical location. The loss of life and property in Marmara Earthquake in 1999 and Van Earthquake in 2011 obliged the urban transformation. Legal regulations have been issued for the buildings at disaster risk to turn into earthquake resistant building. With these regulations, the law about Transformation of Areas at Disaster Risk numbered 6306 was entered into force on 31.05.2012. In this thesis, the buildings at risk in Uşak were analyzed within the law of Transformation of Areas at Disaster Risk numbered 6306 by means of Geographic Information Systems (GIS). By the entry into force of Turkey Eartquake Risk Map, Earthquake hazard of each neighborhood and settlement have been changed depending of their proximity and distance to fault line. The buildings at risk in Uşak province pose danger in view of Turkey Eartquake Risk Map. With the context of the thesis Uşak Provincial Directorate of Environment and Urbanization analyzed the records of buildings at risk analyzed from 2013 to 2019. There were 583 destroyed buildings from 19 present central neighborhoods. The range of the buildings at risk in regard to neighbourhood and the relation of this range between building type, building age, number of floors and fault line is evaluated and it is aimed to contribute for next studies. The data from Uşak Provincial Directorate of Environment and Urbanization were processed according to their features, while determining the range according to neighbourhoods. The location of destroyed buildings is determined from their map section, city block and parcel information. The buildings at risk determined their locaiton were analyzed by marking on the map.In this thesis the examples of urban transformation in Turkey and all around the world and the physical, social , economic aspects of urban transformation and execution methods are shortly summarized. The steps from the determination process of the buildings at risk to the agreement and reconstruction are described in application example of Uşak province. Although within the scope of the thesis Uşak province is explained, the existance of non-earthquake resistant buildings is a sad truth of the country. Urban transformation based on the social and economic aspects is most beneficial solution. The application of determination and transformation of the buildings at risk that has been agenda recently is a current approach. It keeps its scientific originality. According to the results of the analysis Ünalan neighboorhood has the most buildings at risk while Elmalidere has the least ones. 473 of 583 buildings at risk are masonry and 110 of those have ferroconcrete bearing system. With a large proportion of 81% buildings with masonry support system were more demolished.According to the data in this study, it seems that the average life of a building is approximately 50 years and the risk factor and the age of the building increase in direct propotion.238 buildings of 583 destroyed ones has 2 floors. 22 of 2-storey buildings have ferroconcrete system type, 216 of then have masonry and wood-mudbrick bearing system type.The most buildings were demolished in 2015 from 2013 to 2018.