İlköğretim 7. sınıf fen ve teknoloji dersi `vücudumuzdaki sistemler` ünitesinin biçimlendirici değerlendirme yöntemi ile işlenmesinin öğrencilerin kavramsal anlama düzeylerine olan etkisi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı biçimlendirici değerlendirme yönteminin 7. sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri dersindeki 'Vücudumuzda Sistemler' ünitesindeki kavramsal anlama düzeylerine etkisini incelemektir.Araştırma 2015- 2016 eğitim öğretim yılı güz döneminde İstanbul İli Ferda ve Turan Takmaz Ortaokulu'nda öğrenim görmekte olan 7-D ve 7-E sınıfları deney, 7-B ve 7-F sınıfları kontrol grubu olmak üzere dört 7. sınıf şubesinden oluşan toplam 105 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Buna göre öncelikle fen bilimleri dersinde 7. sınıf öğrencilerinin bu ünite hakkındaki ön bilgilerini tespit etmek amacı ile biçimlendirici yoklama soruları oluşturulmuş, bu sorular öğrencilere uygulanmış ve böylece öğrencilerin konu hakkında sahip oldukları ilk bilgileri ya da varsa bilimsel içerik taşımayan kavramlar (kavram yanılgıları) biçimlendirici yoklama soruları yardımı ile belirlenmiştir. Biçimlendirici yoklama soruları iki aşamadan oluşmaktadır. Bu soruların birinci kısmı soruya ilişkin seçenekleri, ikinci kısmı ise seçimin bilimsel olarak açıklanmasını içermektedir. Kullanılan biçimlendirici yoklama soruları Page Keeley (2011)' nin bu alanda yazmış olduğu yazmış olduğu kitaplardan çevrilmiş ve ayrıca kazanımlara uygun olarak araştırmacı tarafından oluşturulmuştur. Soruların geçerlik ve güvenirlik çalışmaları uzman ve öğrenci görüşleri alınarak gerçekleştirilmiştir.İlk bilgilerinin tespitinin ardından deney gruplarına öğrencilerin sahip oldukları kavram yanılgılarını gidermeye ve kavramsal anlama düzeylerini arttırmaya yönelik biçimlendirici değerlendirme yöntemleri uygulanmıştır. Uygulanan biçimlendirici değerlendirme yöntemleri yine Page Keeley (2011)' den Türkçe'ye çevrilmiştir. Deney gruplarına kontrol gruplarından farklı olarak uygulanan her yöntem, öğrencilerin sahip olduğu belli bir kavramsal yanılgıyı gidermeyi hedefleyecek şekilde tespit edilmiştir. Kontrol gruplarında ise aynı ünite Fen Bilimleri öğretim programına uygun olarak geleneksel yöntem kullanılarak anlatılmıştır. Ünitenin öğretiminin tamamlanmasının ardından ön test olarak kullanılan biçimlendirici yoklama soruları her iki gruba da tekrar son test olarak uygulanmıştır. Araştırmada yer alan biçimlendirici yoklama sorularının sayısal olarak değerlendirilmesi için Karataş (2003) tarafından geliştirilmiş dereceli puanlama anahtarı kullanılmış ve öğrencilerin verdikleri cevaplar bu anahtara göre değerlendirilmiştir. Öğrencilerin açık uçlu cevaplarının analizi genel olarak öğrenci cevapları kategorilere ayrılarak gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın ön test sonuçlarına bakıldığında, biçimlendirici değerlendirme yöntemi uygulanmadan önce öğrencilerin vücudumuzdaki sistemler ünitesindeki kavramsal anlama düzeyleri bakımından deney ve kontrol grubu öğrencilerinin aralarında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle deney ve kontrol grubu öğrencilerinin başlangıçta benzeşik olduğu sonucuna ulaşılabilir. Araştırmanın son test sonuçları ise biçimlendirici yoklama sorularının uygulandığı deney grubu öğrencileri ile geleneksel Fen Bilimleri öğretim programının uygulandığı kontrol grubu öğrencilerinin kavramsal anlama düzeyleri arasında istatistiksel olarak p=,00 düzeyinde anlamlı bir farkın olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları ayrıca Fen Bilimleri öğretim programının geleneksel olarak uygulanıp biçimlendirici değerlendirme yönteminin uygulanmadığı kontrol gruplarının da kavramsal anlama düzeylerinde artış olduğu yönündedir. Ancak deney gruplarındaki artışın istatistiksel olarak anlamlı olup, aynı zamanda kontrol gruplarından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Deney grupları lehine çıkan bu fark biçimlendirici değerlendirme yönteminin 7. Sınıf `Vücudumuzdaki Sistemler` ünitesinde yer alan sindirim ve boşaltım sistemleri ile ilgili kavramları anlama düzeylerini arttırmada ve sahip oldukları kavram yanılgılarını gidermede geleneksel yönteme göre daha etkili olduğu sonucunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Biçimlendirici değerlendirme yöntemi, biçimlendirici yoklama soruları, kavramsal anlama düzeyi.

The main purpose of this study is to explore the effect of formative assessment method on seventh grade students' conceptual understanding levels of the `Systems in Our Body` unit covered in the Science and Technology course.The study was conducted with 105 seventh grade students studying at Ferda ve Turan Takmaz Middle School located in Istanbul in the fall semester of the 2015-2016 academic year. Sections 7-D and 7-E were appointed as experimental group, and sections 7-B and 7-F were assigned as control group. First, formative assessment probes were created to determine the seventh grade students' prior knowledge about the said unit covered in the Science course. By administering these questions to the students, their prior knowledge and misconceptions (if any) about the subject were identified. Formative assessment probes involve two stages. The first stage contains choices about the probe, whereas the second stage contains scientific explanation of the choice. The formative assessment probes used were translated from the books written by Page Keeley (2011) in this field and created by the researcher in line with the acquisitions of the unit. The validity and reliability of the probes was checked by taking expert and student opinions.Following the identification of prior knowledge, formative assessment methods aimed at eliminating misconceptions and improving conceptual understanding were administered to the experimental group students. The formative assessment methods applied were again translated into Turkish from Page Keeley (2011). Each method administered to the experimental group students differently from the control group students was determined so as to eliminate a specific misconception held by the students. The same unit was taught to the control group students by traditional method in accordance with the Science and Technology curriculum. The formative assessment probes that had been used as a pre-test were administered to both groups as a post-test after the completion of the teaching of the unit. The scoring rubric developed by Karataş (2003) was used for numerical evaluation of the formative assessment probes included in the study. The students' answers were evaluated based on this rubric. The students' open-ended answers were analyzed by categorizing them in general.The pre-test results indicated no significant difference between the experimental group students' and control group students' conceptual understanding levels in the `Systems in Our Body` unit before formative assessment method was applied. Thus, it can be said that the experimental group students and the control group students were homogenous in the beginning. The post-test results, however, showed a significant difference at p=.00 level between the conceptual understanding levels of the experimental group students subjected to formative assessment probes and the control group students undergoing the traditional Science and Technology curriculum. The results also proved a rise in the conceptual understanding levels of the control group students that were taught through the traditional Science and Technology curriculum, but were not subjected to formative assessment method. However, the rise in the experimental group students' conceptual understanding levels was statistically significant and also higher than that achieved by the control group students. This significant difference in favor of the experimental group students demonstrates that formative assessment method is more effective in raising students' conceptual understanding levels about digestive and urinary systems covered in the seventh grade `Systems in Our Body` unit and eliminating their misconceptions about these systems compared to the traditional method.Key Words: Formative assessment method, formative assessment probes, conceptual understanding level.