Biçimlendirici yoklama soruları ile zenginleştirilmiş öğretimin 7. sınıf öğrencilerinin `güneş sistemi ve ötesi: Uzay bilmecesi` ünitesindeki kavramsal anlamalarına etkisinin incelenmesi

Abstract

Ülkemizde değişen eğitim programları ile birlikte biçimlendirici değerlendirme yöntemi derslerde uygulanması beklenen değerlendirme yöntemleri arasında yerini almıştır. Biçimlendirici değerlendirme yöntemi öğretimin başında ve öğretim sürecinde uygulanarak öğrencilerin neyi öğrendikleri, nerelerde eksikliklerinin olduğu ve bu eksiklerini nasıl giderebilecekleri hakkında öğretmene önemli bilgiler sunar. Biçimlendirici değerlendirme yönteminde kullanılabilecek pek çok strateji vardır. Bunlardan biri de biçimlendirici yoklama sorularıdır.Bu araştırmanın iki amacı vardır: Birinci amacı yedinci sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri programının `Güneş sistemi ve ötesi: Uzay bilmecesi` adlı ünitesinde yer alan kavramlar ile ilgili ilk bilgilerini, bilişsel düzeylerini ve kavram yanılgılarını tespit etmektir. Araştırmanın ikinci amacı ise mevcut olan kavram yanılgılarını azaltmak amacı ile `biçimlendirici değerlendirme yöntemini` kullanarak dersi yeniden şekillendirmek, kavramsal anlama düzeylerini geliştirmek ve öğrencilerin ilk bilgileri ışığında yanlış ve eksik bildikleri konular hakkındaki bilgi seviyelerini arttırmaktır. 2012-2013 eğitim öğretim yılında Bursa ili merkez Osmangazi ilçesinde yer alan Gaziakdemir ve Tophane ortaokullarında 7. sınıfta öğrenim gören 47 öğrenciye ön test ve son test olarak dört biçimlendirici yoklama sorusu uygulanmıştır. İki aşamalı test biçiminde olan biçimlendirici yoklama sorularının seçenek içeren bölümünden nicel veriler, açık uçlu bölümünden nitel veriler elde edilmiştir. Toplanan nicel verilerin istatistiksel çözümleri için SPSS 15.0 paket programından yararlanılmıştır. Çalışma iki yedinci sınıf şubesinde toplam altı hafta sürmüştür.Ön test olarak uygulanan biçimlendirici yoklama sorularının analizinden elde edilen bulgular7. Sınıf öğrencilerinde `Güneş sistemi ve ötesi: Uzay bilmecesi` ünitesi hakkında eksik ve bilimsel içerik taşımayan alternatif kavramlar olduğunu göstermiştir. Araştırmadan elde edilen ön test verilerine göre araştırmacı biçimlendirici değerlendirme yöntemine göre öğretimi planlamış ve bu plan doğrultusunda `Güneş sistemi ve ötesi: Uzay bilmecesi` ünitesinin öğretimi gerçekleştirilmiştir. Biçimlendirici değerlendirme yöntemi çerçevesinde öğretim sürecinde öğrencilerden sürekli geribildirim alınmış ve bu geribildirimler doğrultusunda ünitenin öğretimi gerçekleştirilmiştir. Ardından son test olarak öğrencilere aynı biçimlendirici yoklama soruları uygulanmış, uygulama sonucunda öğrencilerde ön testte tespit edilmiş olan eksik, bilimsel içerik taşımayan alternatif kavramlar ve kavram yanılgılarında azalma olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bulgularından hareketle biçimlendirici yoklama sorularının öğrencilerde var olan alternatif kavramları tespit etmede kullanılabilecek etkili bir araç ve biçimlendirici değerlendirme yönteminin ise öğrenmek için yapılan bir değerlendirme yöntemi olduğu olabileceği tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda elde edilen sonuçlara dayalı olarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Biçimlendirici değerlendirme, biçimlendirici yoklama soruları, kavram yanılgıları, alternatif kavramlar, kavramsal öğrenme, astronomi kavramları.

Along with the changes in curricula in Turkey, formative assessment method has become an assessment method expected to be applied in courses. Formative assessment method, which is applied at the beginning of and during the teaching process, provides teachers with a priceless insight into what students have learned, in what parts they have deficiencies, and how such deficiencies can be eliminated. Many strategies can be used within formative assessment method. One such strategy is formative assessment probes.This study has two purposes: (1) to determine seventh graders' prior knowledge, cognitive levels, and misconceptions about the concepts contained in `The Solar System and Beyond: Space Puzzle` unit of the science curriculum; (2) to reshape the course through formative assessment method in order to minimize their misconceptions, improve their levels of conceptual understanding, and enhance their levels of knowledge about the topics they have had imperfect prior knowledge of. To this end, in the 2012-2013 academic year, four formative assessment probes were administered as pretest and posttest to 47 seventh graders attending Gaziakdemir and Tophane middle schools, which are located in Osmangazi district of Bursa province. Quantitative data were obtained from the multiple-choice part of the formative assessment probes, which were in the form of a two-stage test. Qualitative data, on the other hand, were obtained from the open-ended part of the above-mentioned probes. Statistical analyses of the quantitative data were made via SPSS 15.0. The study lasted six weeks in two seventh grade classes.The findings obtained from the analysis of the formative assessment probes administered as pretest shows that the seventh graders had some imperfect, unscientific alternative concepts about `The Solar System and Beyond: Space Puzzle` unit. The researcher planned teaching through the formative assessment method based on the pretest data obtained. `The Solar System and Beyond: Space Puzzle` unit was taught in accordance with that plan. Within the framework of the formative assessment method, continuous feedback was taken from the students in the teaching process. The unit was taught in line with such feedbacks. Then the same formative assessment probes were administered to the students as posttest. It was seen that imperfect, unscientific alternative concepts and misconceptions that had been seen in the students in the pretest decreased in the posttest. Based on the research findings, it was concluded that formative assessment probes can be used as an effective instrument for identifying students' alternative concepts, and that formative assessment method is an assessment method aimed at learning. Various recommendations were put forward based on the results obtained. Keywords: Formative assessment, formative assessment probes, misconceptions, alternative concepts, conceptual learning, astronomy concepts.