Demokrat Parti iktidarında hükümet-basın ilişkileri: 1950-1957

Abstract

Türk demokrasi tarihinde 1950-1957 yılları arasındaki Demokrat Parti dönemi oldukça önemlidir. 27 yıllık tek parti döneminden çok partili siyasal yaşama geçilen bu dönemde, toplumda ve siyasette hızlı değişmeler meydana gelmiştir. Bu tez çalışmasında basına daha fazla özgürlük ve demokrasi vaatleri ile 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti'nin basına yönelik faaliyetlerinin neden değiştiğini ve bu değişime neden olan iç ve dış politikadaki gelişmeleri ifade edilecektir. Daha sonra DP'nin muhalif basını kontrol altına alabilmek için ne tür yasal düzenlemeler yaptığını, basın yayın organlarına ve gazetecilere verilen cezalar ile iktidar yanlısı basına sağlanan avantajlardan bahsedilecektir. Bu tespitler için basın iktidar ilişkileri kapsamında dönemin en etkin gazetelerinden olan Ulus, Cumhuriyet, Zafer ve Milliyet gazeteleri üzerinden inceleme yapılacaktır.Yapılan bu incelemeler ve çalışmaların sonucunda tek parti döneminde basının verdiği hak ve özgürlük mücadelesinin DP döneminde de sağlıklı bir zemine oturmadığı görülmektedir. DP'nin ilk döneminde basın ile olan iyi ilişkileri daha sonra kesilen dış yardımlar ile birlikte yaşanan ekonomik sıkıntılar ve dış politikadaki olumsuz gelişmelerin iç politikayı etkilemesi ile basın ve iktidar arasında olumsuz bir havanın oluşmasına sebep olmuştur. Çıkarılan basın yasaları ile basın disiplin altına alınmak istense de buna direnen basın yayın organlarının kapatılma ve hapis cezaları ile karşı karşıya kaldıkları görülmüştür. Çıkarılan bu kanunlar ile iktidarın basın üzerinde bir baskı rejimi kurmak istediği anlaşılmaktadır.

In the history of Turkish democracy, 1950-1957 era of Democratic Party is highly crucial. Many political and social changes took place during this period after CHP's 27-year being in power. This study will focus on why DP changed its policies towards the press while it had promised to give more freedom during its opposition period between 1946 and 1950. This study will also focus on what kind of legislations the DP had made to take control of the opposing press, what penalties it gave them and what kind of advantages it provided for the supporting ones. In order to strengthen the thesis, the most influential newspapers of that era such as Ulus, Cumhuriyet, Zafer and Milliyet will be analyzed deeply. It is inferred from the data collected and process that the press's struggle for its rights and freedom was not soundly based and the desired results were not reached. DP had positive relations with the press at the beginning but in the following era, a series of events came into existence which changed the Party's attitudes radically. Namely, the economic support by the superpowers such as the US were cut, financial problems in the economy emerged, some negative results in foreign policy affected the country and the policies, which also affected the Party's attitudes and approaches towards the press. Even though the press was aimed to be disciplined with the legislations, the opposing press faced the jeopardy of being closed down. With these policies, it could be said that the DP government revealed its intention to take the press under their control clearly.