Katılım bankacılığı ürün ve hizmetleri kapsamında Türkiye`deki sukuk uygulamaları

Abstract

Doğuşundan itibaren bankacılık, tıpkı yaşayan bir organizma gibi gelişimini sürdürebilmek için farklı ve yeni enstrümanlara ihtiyaç duymuştur. Finans sisteminin faiz esaslı parçalarından biri olan konvansiyonel bankacılık, yıllar yılı rakipsiz kalmış, dolayısıyla sektörde üretilen hemen hemen tüm enstrümanlar faize dayalı araçlar olmuştur. İslami değerlere uygun bankacılık sisteminin doğuşu ile birlikte, katılım bankacılığının temeli atılmış ve zaman içerisinde gelişerek finansal sistemin önemli faizsiz unsurlarından biri haline gelmiştir. Katılım bankacılığının sektör içindeki yaygınlaşma çabası ve gelişiminin sürdürülebilir kılınması, ürün portföy çeşitliliğinin sağlanması, farklı ürün ve hizmetlerin sunulabilmesi ile finansal sistemden inançları gereği uzak duran yatırımcıların sektöre katılımının sağlanabilmesi amacı faizsiz finansal araçların üretilmesini zorunlu kılmıştır.Faizsiz finansal araçlar arasında hızlı bir büyüme gerçekleştiren, dünya genelinde başta Malezya olmak üzere önemli ihraç rakamlarına ulaşan ve faizsiz finans sisteminin önemli bir enstrümanı haline gelen sukuka olan ilgi her geçen gün artmış ve bu enstrüman arz edilen rakamların çok üzerinde talep toplamıştır. Türkiye'de faizsiz yatırım araçlarına duyulan ihtiyaç ve talep neticesinde, sukuk, ülkemizdeki adıyla `Kira Sertifikası` önemli bir faizsiz enstrüman haline gelmiştir. Dolayısıyla, bu çalışma ile sukuk ürünü ve işleyişi incelenmiş, Türkiye piyasasına özgü versiyonu olan kira sertifikası süreçleri detaylı bir şekilde açıklanmıştır.Bu çalışmada katılım bankacılığının Türk bankacılık sektörü içerisindeki yeri, faaliyetleri ve gelişim seyri incelenmiştir. Türk bankacılık sektörünün Cumhuriyet öncesi ve sonrası tarihsel gelişim süreci hakkında araştırmalar yapılmış, günümüz finans sistemindeki banka türleri ve bu bankaların üstlendiği fonksiyonlar açıklanmıştır. Sonrasında katılım bankalarının tarihsel gelişim süreci, bu bankaların doğuşunu getiren sebepler, kullanılan fon toplama ve fon kullandırma faaliyetleri incelenmiş ve son olarak Türkiye'de faizsiz finansman aracı olarak literatüre giren kira sertifikaları (sukuk) incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Katılım Bankacılığı, Faizsiz Bankacılık, Sukuk, Kira Sertifikası

From the beginning of it's born, Banking is a living organism that demands always new instruments to keep it's continuous development. For years, conventional banking, interest based element of financial system, has been unrivalled in the banking sector on that account almost all financial instruments were interest related tools. With the emergence of Islamic banking, dividend based element of financial system, and spread of participation banks have made necessary to create new financial instruments that fit islamic banking in order to keep growing process of it sustainable because of the fact that new tools related with islamic banking could attract investors avoiding banking system for the reason of their beliefs to participate in the financial market so that portfolio of participation banks could become diversified and transaction volume of islamic banking sector could scale up.Among all interest-free instruments, `Sukuk` has been gaining relatively more importance since `Sukuk` has become popular firstly in Malesia than all over the world and it's exports have reached significant amounts and have still growing rapidly. In fact, the demand for `Sukuk` is much more than the supply of it.The need and demand for interest-free financial instruments has been increasing in Turkey too. Therefore it is the fact that necessity for right understanding of `Sukuk` has become very important. Hence, this research inspects `Sukuk`,known as `Lease Certificate` in Turkey, and examines in detail.This research deals with the importance, status, activities and progress of Participation Banking in Turkish banking system. First, Turkish banking system is examined in accordance with before and after the proclamation of the republic, then bank types of current financial system and their functions and specialities are reviewed. Secondly, historical development process of participation banking, reasons for the emergence of participation banks and funding process of them are examined. Thirdly, `Sukuk`, known as `Lease Certificate` in Turkey, is investigated in detail.Keywords: Participation Banking, Interest- Free Banking, Sukuk, Lease Certificate