Ordu güney`inde Çambaşı yaylası ve Bektaşyayla intrüzif kayaçlarının 40ar/39ar petrolojisi ve jeotermokronoloji yöntemiyle incelenmesi

Abstract

Kuzeydoğu Türkiye?de, ilk kez kapsamlı jeokronolojik çalışmalarla incelenen asidik granitoyidlerin orijini ve jeodinamik süreçlerinin irdelenmesi için, Doğu Pontidler?in kuzey kesimi boyunca, yüzeylenmiş sokulumların, mineral bileşimleri, tüm kayaç ve radyometrik yaş içerikleri araştırılmıştır. Porfirlerden alınan kayaçların, 40Ar/39Ar yöntemi ile elde edilen yaş, 44.50 ± 0.35 ila 81.12 ± 0.25 milyon yıl arasındadır. Asidik bileşimli intrüzif kayaçlar, kuvars siyeniti, kuvars monzonit ve monzodiyorit oluşmaktadır. Genellikle I-tipi granitoyid karakterli olup, metaluminden peralumin karaktere doğru değişim gösterirler. Kalk-alkalen, yüksek potassik kalk-alkalen ve şoşonitik kimyasal özelliklidirler. Söz konusu kayaçlar; (1) büyük iyon yarıçaplı litofil elementlerce (BİYLE) (Rb, Ba ve Th), hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) zenginleşme ve yüksek alan enerjili elementlerce (YAEE) ( Nb, Sm ve Yb) tüketilme, (2) negatif Nb ve Ti anomalileri ve (3) önemli bir negatif Eu anomalisi göstermemektedirler. Bu kayaçlar, mafik alt kabuk türevli ergiyik kompozisyonu ve litosferik manto türevli ergiyiklerle uyumludurlar.Tüm jeokimyasal veriler, bölgesel jeolojik veriler ile birleştirildiğinde, Doğu Pontid mafik alt kabuğunun, Geç Kretase ve Geç Paleosen arasında, kıta-kıta çarpışması sonucu kalınlaştığını, bu kayaçların ise, Geç Kretase sürecindeki yay gerisi ekstansiyonu boyunca ve Erken Eosen sürecinde, kıta-kıta çarpışma sürecini takip eden genişlemeli rejim döneminin ilk safhasında, mafik alt kıtasal kabuğun ve litosferik mantonun kısmi ergimesiyle oluşmuş hibrit ergiyiklerin sokulumu neticesinde oluştuklarını ortaya koymaktadır.

Whole-rock, mineral compositions, and dating of the granitoids from the Eastern Pontides were investigated to understand their origin and geodaynamic processes. The obtained age data by 40Ar/39Ar range from 44.50 ± 0.35 to 81.12 ± 0.25 MaThe intrusives are consist of quartzsyenite, quartzmonzonite and monzodiorite. They have I-type, metaluminous to peraluminous features. All the samples show calc-alkaline, high-K calc-alkaline to shoshonitic characters. The granitoids have; (1) enrichments of large ion lithophile elements (LILE) (Rb, Ba ve Th), light rare earth elements (LREE) and depletion of high field strange elements [(HFSE) (Nb, Sm ve Yb)], (2) negative Nb and Ti anomalies and (3) significant negative Eu anomalies. All the geochemical data combined with regional data, mafic lower crust beneath the Eastern Pontides was thickened by continent-continent collision during late Cretaceous to late Paleocene and then during late Cretaceous, the granitoids generated by hybrid melts derived from partial fusion of mafic lower continental crust and lithospheric mantle and soon after continent-continent collision, in early phase of a post-collion extensional regime during early to middle Eocene time.