Oltu (kd erzurum) ve Orduzu (d Malatya) dolaylarının eosen foraminifer biyostratigrafisi ve paleoiklimsel analizi

Abstract

Çalışma alanı, Erzurum ilinin Oltu ilçesi ve Malatya ilinin Orduzu-Pınarbaşı ilçesi civarında yer almaktadır. Oltu (Erzurum) çalışma alanı ve yakın çevresinde, yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik yaşlı Güvendik Dayk Karmaşığı (PzTRg), Mesozoyik yaşlı Ayrılmamış Volkanitler (JKav) ile Bilecik Kireçtaşı (JKb), Alt Kretase yaşlı Soğukçam Formasyonu (Ks), Geç Paleosen-Erken Eosen yaşlı Bahçelikışla Formasyonu (Teba), Bartoniyen-Priaboniyen yaşlı Dağdibi Formasyonu (Ted), Sağlıcak Çakıltaşı Üyesi (Teds) ile Karataş Formasyonu (Tek), Geç Oligosen Erken Miyosen yaşlı Oltu Formasyonu (Too), Erken – Orta Miyosen yaşlı Yolboyu Jips Üyesi (Tmty) ile Kuvaterner yaşlı Alüvyonlar (Qal) bulunmaktadır. Orduzu-Pınarbaşı (Malatya) çalışma alanı ve yakın çevresinde, Üst Triyas yaşlı Malatya metamorfitleri (K-Pm), Üst Kretase yaşlı Yüksekova karmaşığı (Ky) ve Çamurlu Granitoidi (Kgr), Orta-Üst Eosen yaşlı Karakayatepe Formasyonu (Tk), Suludere Formasyonu (Ts) ve Gedik Kireçtaşı (Tg), Üst Miyosen Yaşlı Beylerderesi (Tb) formasyonu ve Kuvaterner yaşlı Yamaç molozu (Qal) bulunmaktadır.Yapılan araştırmada çalışma alanlarından beş stratigrafik kesit ölçülerek, bu kesitlere ait bol fosilli tabakalardan örnekler alınmıştır. Bu örneklerin mikroskobik ortamda incelenmesi sonucunda Orduzu-Pınarbaşı (Malatya) çalışma alanında bentik foraminiferlerden 16 cinse ait 24 tür tayin edilmiştir. Bunlar; Ammodiscus, Anomalinoides, Bulimina, Cibicides, Cibicidoides, Elphidiella, Gavelinella, Karreriella, Lagena, Lenticulina, Nodosaria, Planulina, Robulus, Siphonina, Uvigerina, Vulvulina. 12 cinse ait 43 tür kullanılarak 4 geç, erken-orta Eosen planktik foraminifera biyozonu belirlenmiştir. Bunlar; Acarinina, Catapsydrax, Globigerinatheka, Hantkenina, Hastigerina, Igorina, Morozovella, Orbulinoides, Pseudohastigerina, Subbotina, Truncorotaloides, Turborotalia. These biozones are Planorotalites palmerae-Hantkenina nuttalli (geç erken Eosen), Morozovella lehneri (Lütesiyen-erken Bartoniyen), Orbulinoides beckmanni (Bartoniyen), Truncorotaloides rohri-Morozovella spinulosa (geç Bartoniyen).Oltu'dan (Erzurum) alınan numunelerde ise 6 cinse ait 10 tür saptanmıştır. Bunlar; Nummulites cf. aturicus Joly ve Leymerie, Nummulites discorbinus (Schlotherm), Nummulites gizehensis (Forskal), Nummulites prefabianii Varentsov ve Menner, Asterigerina guerichi Franke, Hemicristellaria hatchetigbeensis Garrett, Lenticulina becki Serova, Lenticulina ellisori Bowen, Robulus arcato-striatus (Hantken) var. Cushman, Robulus becki Rau, Nodosaria sp. dir.Orduzu (Malatya) Gedik ve Suludere formasyonlarından, derlenen numunelerden alınan örneklerde foraminifer toplulukları göre, formasyonların yaşı geç erken-orta Eosen (İpresiyen-Lütesiyen-Bartoniyen) olarak belirlenmiştir. Oltu (Erzurum) çalışma alanındaki Dağdibi Formasyonu'ndan alınan örneklerdeki foraminifer topluluğuna göre ise, bu formasyon orta-geç Lütesiyen olarak yaşlandırılmıştır.Çalışma alanlarının duraylı izotop analiz sonuçları Orta Eosen süresince deniz seviyesinin, su sıcaklığının ve paleotuzluluğun zaman zaman yükselip alçaldığını göstermektedir. Deniz suyu sıcaklığının 19,1-39,6 ºC arasında değişim gösterdiği saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Eosen, foraminifer, biyostratigrafi, paleoiklim.

The study areas are located Oltu districts of the province of Erzurum and Orduzu-Pinarbasi districts of the province of Malatya. The rock units of Oltu (Erzurum) area are composed of, from older to younger; Paleozoic Güvendik Dyke Complex (PzTRg), Mesozoic Unallocated Volcanics (JKav), Bilecik Limestones (JKb), Lower Cretaceous Soğukçam Formation (Ks), the late Paleocene-early Eocene Bahçelikışla Formation (Teba), Bartonian-Priabonian aged Dağdibi Formation (Ted), Sağlıcak Pebble Member (Teds) and Karatas Formation (Single), late Oligocene-early Miocene aged Oltu Formation (Too), Early-middle Miocene Yolboyu Gypsum Member (Tmty) and Quaternary alluvium (Qala).Oltu (KD Erzurum) And Orduzu-Pınarbaşı (D Malatya) Foraminiferal Biostratigraphy And Paleoclimatıc Analysıs Eocene Sedıments.Five measured sections were analyzed in the study areas. The systematic samples were collected from the measured sections. From these samples, planktic and benthic foraminifera were identified. The benthic foraminiferal assemblages content 24 species belonging to 16 genera, namely Ammodiscus, Anomalinoides, Bulimina, Cibicides, Cibicidoides, Elphidiella, Gavelinella, Karreriella, Lagena, Lenticulina, Nodosaria, Planulina, Robulus, Siphonina, Uvigerina, Vulvulina. Four late early-middle Eocene planktic foraminiferal biozones were distinguished by using 43 species belonging to 12 genera, consisting of Acarinina, Catapsydrax, Globigerinatheka, Hantkenina, Hastigerina, Igorina, Morozovella, Orbulinoides, Pseudohastigerina, Subbotina, Truncorotaloides, Turborotalia. These biozones are Planorotalites palmerae-Hantkenina nuttalli (late early Eocene), Morozovella lehneri (Lutetian-early Bartonian), Orbulinoides beckmanni (Bartonian), Truncorotaloides rohri-Morozovella spinulosa (late Bartonian) respectively.The benthic foraminiferal assemblages 10 species belonging to 6 genera were determined from the samples of Oltu (Erzurum) area. Namely; Nummulites cf. aturicus Joly and Leymerie, Nummulites discorbinus (Schlotherm), Nummulites gizehensis (Forskal), Nummulites prefabianii Varentsov and Menner, Asterigerina guerichi Franke, Hemicristellaria hatchetigbeensis Garrett, Lenticulina becki Serova, Lenticulina ellisori Bowen, Robulus arcato-striatus (Hantken) var. Cushman, Robulus becki Rau, Nodosaria sp..According to foraminiferal assemblages, the age of the Gedik and Suludere is determined as (Ypresian-Lutetian-Bartonian) early-middle Eocene aged in Orduzu (Malatya) area. The benthic foraminifera found within the Dağdibi Formation in Oltu (Erzurum) area indicated the (middle-late Lutetian) middle Eocene age.The results of the stable isotope analysis showed that the sea level, water temperature and palaeosalinity were rising and falling episodically during the late early-middle Eocene.During the late early-middle Eocene, the seawater temperature was determined to be in the 19,1-39,6 ºC intervals.Keywords: Eocene, foraminifera, biostratigraphy, paleoclimatology