Neolitik dönemde Güneydoğu Anadolu bölgesinin mimari açıdan gelişimi

Abstract

İnsanoğlunun göçebe yaşam tarzından yerleşik düzene geçişini ve ardından yaşanan değişim ve gelişmeleri konusu içine alan Neolitik Dönem olarak adlandırılan süreç günümüzde arkeolojinin en çok araştırılan ve tartışılan konusu olmuştur. Anadolu coğrafyası, iklimin yerleşmeye elverişli olması, yer altı ve yer üstü kaynaklarının bolluğu gibi sebeplerden ötürü tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Anadolu coğrafyasının Neolitik Dönem içerisinde en önemli bölgesi de Güneydoğu Anadolu Bölgesidir. Güneydoğu Anadolu Bereketli Hilal bölgesinin bir parçası olmasından dolayı günümüzden on bin yıl önce insanların bu topraklara gelerek yerleşmeye başladıkları bölgedir. İnsanoğlunun konargöçer yaşam tarzından yerleşik düzene geçişi tarihimizdeki en önemli safhalardan biridir. İnsan yaşadığı müddet içerisinde her zaman barınma ihtiyacı duymuştur. Yerleşik düzen anlayışı mimari olgusunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Giderek kompleks hale gelen yerleşimlerde konut yapıları dışında özel yapıların da inşa edildiğini görmekteyiz. Bu da bize insanların inanç dünyasında da birtakım gelişmelerinin olduğunu ispatlar. Erken dönemlerde barınaklar toprağa yarı gömülü, tek odalı, yuvarlak plan gösteren ve hafif malzemelerden yapılar şeklindeyken, süreç ilerledikçe çok odalı, daha kullanışlı dikdörtgen planlı yapılar karşımıza çıkmaktadır.Ortaya çıkan bu mimari anlayış günümüz sosyal yapısını ve toplumsal ilişkilerini oluşturan, konutlardan basit yerleşmelere daha sonra da kentlere dönüşme aşamasının en önemli adımı olarak görülmektedir. Yaşanan bu dönüşüm sürecinde, gelişmelerin akıl, toplumsallaşma, etkileşim, teknoloji, ekonomi gibi pek çok evrensel faktöre bağlı olduğu ve bu bağlamda her seferinde tekrardan üretildiğini söylemek mümkündür.

Today the phase called Neolithic Period, which covers the transition of human beings from nomadic lifestyle to settled order and subsequent changes and developments, has become the most researched and discussed subject of archaeology. Anatolia has been the home of many civilizations throughout history due to its location, arable lands and climate availability besides abundance of underground and surface resources. As is known Southeastern Anatolia is the most important region of Anatolia in the Neolithic Period. Therefore, Southern Anatolia is the part of fertile crescent where people came to settle ten thousand years ago. Evolution of human beings from nomadic lifestyle to settled order is one of the most important stages in our history. Man has always been in need of shelter since his existence. The insight of permanent settlement led to a phenomena called Architecture. From the earliest phase of the Neolithic Age we witnessed the special buildings, nonresidential buildings beside the buildings constructed only the purpose of living. This gives us very important information about the religious belief of the Neolithic People.When we look at ordinary architectural examples, the shelters were semi-buried one circular room simply built of mud and light materials, afterwards as the process progressed more sophisticated, useful, multi-room, rectangular residences were emerged. This emerging architectural comprehension is seen as the most important step in the stage of transformation from dwellings to simple settlements, villages and then to cities that constitute the social structure and social relations of today. it is likely to say that the improvement of humanity depends on many universal factors such as socialization, interaction, technology and economy and all that factors are reproduced over and over again in this context.