Konteyner taşıma süreçlerinin hukuki boyutu, yaşanan sorunlar, alınan tedbirler ve çözüm yolları

Abstract

Uluslararası ticarette parçalı yüklerin standart kutu şeklindeki konteynerlerle dahahızlı, ekonomik ve emniyetli şekilde taşınmaya başlaması, taşıma yöntemi tercihin kırkambarveya kuru yük taşımacılığından konteyner taşımacılığına doğru kaymasına neden olmuştur.Böylelikle, konteynerin multimodal taşımalarda yoğun olarak kullanılması, konteyner vekonteyner taşımacılığının taşıma hukukunda önemli bir yer teşkil etmesine neden olmuştur.Konteynerin veya eşyanın denizyolu, karayolu, demiryolu veya havayolu türlerindenhangisi ile taşındığı, taşıma türünün kendi niteliği gereği, maruz kalınacak yasal dayanaklarve kurallar açısından farklılıklar arz etmektedir. Bir multimodal taşımada en az iki taşıma türükullanıldığından ve bu multimodal taşımalar ağırlıklı olarak konteynerlerle yapıldığından,gerek ulusal gerek yabancı unsurların bulunması halinde anlaşmazlık esnasında konteynertaşımacılığının oturtulması gereken hukuki zeminin ve uyulması gereken kuralların ne olacağısorusu ile karşılaşmaktayız.Çalışmamızın ilk bölümünde, amaç, kapsam ve izlenen yönteme değinilirken,çalışmamızın ikinci bölümünde; Genel olarak, konteyner taşımacılığı, konteynerlerin teknikolarak tanıtılması ve değerlendirilmesi, ölçeklendirme, yapı özellikleri, uluslararasıstandardizasyonu, boyutları gittikçe büyüyen konteyner gemilerinin, boğaz ve kanalgeçebilirliklerine göre yapılan sınıflandırması, Türkiye ve Dünya'da konteyner taşımacılığınıngüncel durumundan, bu tür taşımacılığın avantaj ve dezavantajlarından bahsedilmiştir.Üçüncü bölümde; ülkemizde ve dünyada konumuz ile ilgili ulusal ve uluslararasıkurum ve kuruluşlar, mevzuat kaynakları, yasal dayanaklar ve temel kavramlar, iç hukuk veuluslararası sözleşmeler kapsamında güncel hukuki zemin irdelenmiştir. Bu bölümde gözeçarpan en önemli husus, Taşıma işinin icrası öncesinde ve bazen sonrasında veya zararoluşması halinde zarar yeri, eklenen klozlar ya da hangi taşıma türü esnasında oluştuğu gibiparametrelerle uyulacak kurallar topluluğuna karar verilmesi olmuştur.Son bölümde ise konteyner taşımacılığında, uygulamada yaşanan teknik ve hukukisorunlar, çözüm önerilerinden bahsedilmiştir. Konteynerin uluslararası ticarete son kırk yıldayaptığı hızlı girişle, yirminci yüzyılın başlarından bu yana `Harter Act` ile başlayan düzeltmefaaliyetlerine hız verilmiş ve Rotterdam Kuralları ile içerisinde deniz yolu olan her türlütaşıma işine uygulanabilecek kurallar topluluğu oluşturulmuştur. Sorunların çözümünde vetaraflar arasındaki sorumluluk paylaşımında, özellikle çoklu taşımalara uygun hükümler sevkeden konvansiyonlardan, Rotterdam Kuralları, Hamburg Kurallarına göre daha apolitik veçözüme odaklı karşılanmış fakat taşıyanların üzerine donatanın sorumluluklarının da birkısmını yüklediği düşüncesiyle dünya çapında uygulanabilir duruma henüz gelememiş, yeterliilgiyi görmemiştir. Diğer yandan çalışmamızda, yaşanan kural kargaşasının önüne matbu yüksenetleri ve konşimento üzerindeki genel şartlar, sözleşme klozlarında hukuk seçimi,anlaşmazlıklar halinde ulusal mahkemelerin yerine tahkim, arabuluculuk ve uzlaşma metotlarıön plana çıkarılmıştır.

For international trade, the huge reason of passing throught from genereal cargotransportation to containerisation is to get used of boxes as containers which permit totransporters for standardising the goods during transportation operations. Thus, usage ofcontainers in multimodal transportion densely caused the container and containerisation to bein an important place.There are some differences about to be under which legislation during a conflictbecause of being under different legislations that belongs to different type (minimum twotypes) transportation type or different countries' legislations. With this respect, we are gettingface to face about a question that which legislation is to be used during a conflict betweeneither national or international parties.In first section of the study, objective, scope, the method applied had been mentioned.In second section, generally, containerization, the identifying of containers technically andassessments, scaling, structure specifications, international standardization, the classificationsof the ships which are getting bigger day by day according to the passing abilities throughchannels and straits. Additionally, the advantages and disadvantages of ContainerTransportation ere mentioned in this section.In third section, national and global institutes and establishments which are about oursubject, legislation sources, legal foundations, basic concepts searched under internationalnational legislation rules. The most important respect that upon the job of carriage after thereare some parameters to choose the most suitable or compulsory legislation rules, like upon thecarriage, after it or after damage occurring, if damage occurs the place of damage, addedclauses or type of transportation selected drew attention.In last section, the technical and judicial problems of container transportation and suggestionsfor solutions. Under the effects of the fast entry to the international trade of container lastforty years, from the beginnings of twentieth century, there have been important regulatingattempts since `Harter Act`, finally, The Rotterdam Rules prepared as possible as involves inall transportation types. In solving the problems and sharing responsibilities between thesides, especially suitable rules for the multimodal carriage, Rotterdam Rules are moreapolitical than Hamburg Rules and more functional but giving some responsibilities to thecarrier by taking from the owner. That's why it is not liked enough to be used commonly allover the world.Additionally, in order to prevent more disorders, general terms in papers used fortransportation agreements, arbitrage, arbitrable and conciliation method instead of courtduring a disorder featured during this study.