Peçevî Şeyh Ârif Ahmed Dede ve Ukûdü`l Lü`lü`iye fi Tarîki`s-Sadeti`l Mevleviyye tercümesi

Abstract

Peçevî Ârif Ahmed Dede 17 ve 18. yüzyıllarda yaşamış bir Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhidir. İstanbul'a gelmeden evvel Peçoy ve Filibe'de şeyhlik görevlerinde bulunmuş ve Filibe'de bulunduğu sırada Abdulganî Nablusî'nin Ukûdü'l-lü'lü'iye fi tarîki's-sâdeti'l-Mevleviyye isimli eserini istek üzerine Türkçe'ye tercüme etmiştir. Çalışmamızın giriş bölümünde tarih boyunca Mevlevîlerin hem entelektüel hem de siyasî anlamda nerede durdukları ve üstlendikleri roller genel hatları ile çizilmiştir. Ardından Ârif Ahmed Dede'nin biyografisi kendieserleri ve diğer tarihî kaynaklar derlenerek oluşturulmuştur. İkinci bölümde eserin muhtevası açıklanıp kaynakları üzerinde durulmuştur.Ayrıca mûsikî ve Mevlevîlik ilişkisini barındıran kavramlar eser bağlamında ve nedensellik çerçevesi içerisinde incelenipaçıklanmıştır. Metin bölümünde Ârifî'nin tercümesinin yazma nüshaları tavsif edilerek, tenkitli metin, transkripsyon alfabesi ile verilmiştir. Sonuç ve teklifler kısmında çalışmamız sonucunda elde ettiğimiz bilgiler ve bu bilgiler neticesinde ileride yapılması öngörülen çalışmalar maddeler halinde sıralanmıştır.Anahtar Kelimeler: Abdulganî Nablusî, Dinî Müzik, Mevlevî Mukâbelesi, Mevlevîler Tekkeleri ve Sanat, Peçevî Şeyh Ahmed Arif Dede.

Peçevî Ârif Ahmed Dede (Ârifî) was one of the sheikhs of Yenikapı Mevlevi Dervish Lodge (Yenikapı Mevlevîhânesi) between the 17th and 18th centuries in the Ottoman Empire. Before coming to Istanbul, he had officiated as sheikh in Pécs (Peçoy) and Plovdiv (Filibe) provinces and, while he was dwelling in Plovdiv, he translated Ukûdü'l-lü'lü'iyye fi tarîki's-sâdeti'l-Mevleviyye of Abd al-Ghani ibn Ismail al-Nablusi (Abdulganî Nablusî), one of the prominent Muslim scholars, into Turkish on request. In the Introduction Chapter of this thesis, both political and intellectual stance of Mevlevi members along with their roles throughout the history is sketched out. In the sequel, the biography of Ârif Ahmed Dede is revealed with the help of his own works and historical resources. In the Second Chapter, while the content of his translation is clarified, at the same time, the references placing in the work are emphasized. On the other hand, the concepts which correlate music with Mevlevi Order are examined in the context of the work regarding to a certain causality relationship. In the chapter of Textual Analysis, the hand-copied manuscripts of Ârifî's translation are described in detail and presented as critical edition. Finally, in the chapter of Conclusion and Suggestions, the knowledge obtained at the end of the study and the studies foreseen to be conducted in future are specified.Key Words: Abd al-Ghani ibn Ismail al-Nablusi, Religious Music, Mevlevî Ceremonies, Mevlevi Lodges and Art, Peçevî Şeyh Ahmed Arif Dede.