Ar-ge faaliyetlerinden elde edilen gayri maddi haklara ilişkin muhasebe ve vergi uygulamalarının TMS–38 çerçevesinde incelenmesi: Teknoloji geliştirme bölgeleri örneği

Abstract

Teknolojik gelişmeler, işletmeler için önem arz etmektedir. İşletmeler, en düşük maliyetle en yüksek verimin sağlanmasına yönelik teknolojiyi bir araç olarak kullanmaktadır. Buna bağlı olarak kamudaki işletmelerin bu amaçlarına yönelik teknolojik gelişmelere katkı sağlamak ve yatırımları desteklemek adına Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kapsamında avantajlar sunmaktadır. Özellikle Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyette bulunan firmalara yönelik olarak yeni teknolojik ürünlerin ya da buluşların ortaya çıkarılması için birçok teşvik ve destek uygulanmaktadır. Sağlanan bu teşvik ve desteklerden faydalanan firmalar, birçok açıdan avantaja sahip olmaktadır.Bu çalışma; 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanun, 5746 sayılı Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun ve gelir vergisi ile kurumlar vergisi Kanunları kapsamında gayri maddi haklara sağlanan teşvik ve destekler çerçevesinde, bu haklara yönelik vergi teşviklerinin araştırılması ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtların incelemesi amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda ilgili kanunlar incelenerek Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyetlerde bulunan firmalara yönelik olarak vergisel avantajlar tespit edilmiş, Araştırma ve Geliştirme faaliyetleri kapsamında yapılan harcamalara ne tür teşvikler sağladığı araştırılmış ve bunlara ait muhasebe kayıtları üzerinde durulmuştur.Bu çalışmada; söz konusu bölgelerde faaliyetlerini gerçekleştiren firmaların Ar-Ge faaliyetleri kapsamında elde ettikleri gayr-i maddi haklara ilişkin sağlanan teşviklerden faydalanabilmeleri için ortaya çıkan buluşların patent ya da patente eşdeğer bir belgeye sahip olma şartının arandığı sonucuna varılmıştır. Patent ya da patente eşdeğer bir belge kapsamında yapılan Araştırma ve Geliştirme teşviklerine bağlı olarak gayr-i maddi hakların kiralanmasından, devrinden ya da satılmasından sağlanan kazançların yarısı için kurumlar vergisi istisnası vardır. Aynı şekilde bu hakların kiralanması, devri ya da satışına yönelik olarak Katma Değer Vergisi istisnası mevcuttur.

Technological developments are important for businesses. Businesses use the technology as a tool to provide the highest efficiency at the lowest cost. Accordingly, it offers advantages within the scope of Technology Development Zones in order to contribute to technological developments in the public sector and to support investments for these purposes. In particular, many incentive and support have been applied to the firms operating in Technology Development Regions. Companies that benefit from these incentive and support have many advantages in many respects. This study was conducted to investigate the tax incentives for these rights and to investigate the related accounting records within the framework of the incentives and supports provided by the Law on Technology Development Regions No. 4691, the Law on support of research No. 5746 development and design activities, income tax and corporate tax laws. In this context, tax advantages was determined for companies operating in technology development regions by examinig the relevant laws, Investigations were made on the types of incentives provided by expenditures made in the scope of Research and Development activities and the accounting records related to these expenditures were emphasized. In this study, in order to benefit from the incentives provided by the companies operating in the said regions in relation to the intangable rights they obtained within the scope of R & D activities, it was concluded that the requirement for the invention to have a patent or patent equivalent document has been sought.Depending on the research and development incentives made under the patent or patent equivalent, there is a corporate tax exemption for half of the profits derived from the sale or lease of intangable property rights. In the same way, there is an exception of Value Added Tax for the rental, transfer or sale of these rights.