Türk vergi yapısının OECD ülkeleri ile karşılaştırmalı analizi

Abstract

Bir ülkede toplanan vergilerin bileşimini ve farklı kaynaklar arasındaki dağılımını ifade eden vergi yapısı, ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak; ekonomik, sosyal ve siyasal amaçlar doğrultusunda şekillenmektedir. Vergi yapısı, ülkeler arasında hatta zaman içerisinde aynı ülkede bile farklılık göstermekte; ekonomik, sosyal ve politik yapılara bağlı olarak zaman içinde değişmektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde sağlıklı vergi politikaları geliştirebilmek ve uygulayabilmek için vergi yapısının tarihsel değişiminin vergi oranları, vergi tarifeleri, vergi gelirleri, vergi yükü, vergi türlerine göre elde edilen gelirlerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı açısından bilinmesi gerekmektedir.Günümüzde birçok ülke vergiyi mali amaçlar dışında sosyal ya da ekonomik amaçlara ulaşmada araç olarak kullanmakta ve değişen mali ve ekonomik amaçlar doğrultusunda vergi yapısı da değişmektedir. Şüphesiz vergi; istihdam, tasarruf, yatırım, harcama tercihleri üzerindeki etkisi ile ekonomik büyüme ve gelişmenin en önemli araçlarından biridir. Ülke ekonomilerinin gelişmesiyle birlikte değişen vergi yapısına paralel olarak önemide artmaktadır. Bunun için gelişmekte olan ülkelerde vergilerin bileşimi ve türleri iyi analiz edilerek ekonomik gelişmenin sağlanması amaçlanmalıdır. Bir ülkede belli bir dönemde toplam vergi yükünü oluşturan vergi türlerinin dağılımını gösteren vergi yapısının belirlenmesinde yararlanılan tasnif şekillerinden birincisi ve en çok kullanılanı dolaylı ve dolaysız vergi ayrımıdır.. İkincisi ise konularına göre yapılan tasniftir. Esas olarak konularına göre ayrılmış olan, gelir ve servet üzerinden alınan vergiler dolaysız, harcamalar üzerinden alınan vergiler ise dolaylı vergiler olarak tanımlanmaktadır. Genelde maliye politikasının, özelde ise vergi politikasının amaçları doğrultusunda kullanılan gelir, servet ve harcamalar üzerinden alınan vergilerin kamu gelirleri veya toplam vergi gelirleri içindeki paylarının ya da dolaylı-dolaysız vergi paylarının bilinmesi amaçlanan ekonomik hedeflerinin gerçekleştirilmesi açısından önemlidir.Bir ülkede ekonominin içinde bulunduğu mevcut koşullar ve amaçlar belirlendikten sonra, bu amaç ve koşullara uyumlu, vergileme ilkeleri ışığı altında etkin ve verimli bir vergi yapısı oluşturulmalıdır Bu çalışmanın amacı, Türk vergi yapısı ile OECD ülkelerindeki vergi yapısını karşılaştırmalı olarak ele almaktır. Sonuç olarak ekonomik, sosyal ve politik yapının yansıması olan vergilerin ekonomik büyüklükler içindeki ağırlıkları ve uygulama şekilleri örneklenerek etkin ve ideal bir vergi yapısı için önerilerde bulunulacaktır.

Tax structure, which defines the tax components and its distribution among its sources collected in a country, takes shape from economic, social and political objectives depending on the development level of the country. Tax structure even differs within a country by time as well as from country to country. Specifically in developing countries, in order to develop and implement consistent tax policies, it is essential to know and understand the tax ratios, tax tables, tax revenues, tax loads, and the portion of a specific tax type among total income within the historical change of the tax.Today, many countries use tax as a tool not only for fiscal targets but also for social or economic goals, thus, tax structure changes depending on the fiscal and economic targets. It is beyond doubt that tax, with its effects on employment, savings, investments, spending preferences, is a vital part of economic development. The importance of tax structure increases as the economy of a country develops. On that account, it is vital to analyse the tax combination and tax types in order to enable economic growth.Direct taxes and indirect taxes are the first most common classification types to determine tax structure that shows the distribution of tax types, which constitutes the total tax load in a period in a country. The second classification is the one which is done based on the subject. Basically, income and property taxes which are classified according to their subjects, are defined as indirect taxes; whereas, expenditure taxes are defined as direct taxes. In order to achieve economic goals, it is important to know the share of taxes, which are obtained from income, property and expenditures and which are used for the purposes of fiscal policy in general and tax policy in private, among public revenues or total tax income or direct-indirect taxes.After determining the conditions and goals in which the economy exists in a country, it is necessary to create an effective and efficient tax structure, which is in accordance with the defined goals and conditions. The purpose of this study is to compare Turkish tax structure to the ones in the OECD countries. As a result, in order to achieve an effective and fair tax structure, this research offers suggestions by exemplifying the significant role and the application models of taxes, which are the reflection of economic, social and political structure.