Mâtürîdî`nin Kitâbü`t-tevhîd adlı eserinde yer alan ayetleri tahlilinin te`vîlâtü`l-Kur`an ile mukayesesi

Abstract

Bu çalışmada Ebu Mansûr el-Mâtürîdî'nin (ö.333/944) Kelam alanında en önemli eseri olan ve aynı zamanda Ehl-i Sünnet kelamının sistematik olarak bir düzene konmasında büyük rol alan Kitâbü't-Tevhîd adlı eserinde görüşlerini temellendirmek için yer verdiği ayetleri Tefsir sahasında kaleme almış olduğu ve dirayet tefsirinin öncülerinden kabul edilen Te'vîlâtü'l-Kur'ân adlı eserinde nasıl yorumladığı incelenmiştir. Bu çalışma giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Bölümler oluşturulurken Mâtürîdî'nin Kitâbü't-Tevhîd'deki konuları takip ve başlıklandırma sistemi esas alınmıştır. Giriş bölümünde Mâtürîdî'nin hayatı, onun İslam düşünce dünyasına katkıları ve Kitâbü't-Tevhîd ve Te'vîlâtü'l-Kur'ân adlı eserleri incelenmiştir. Birinci bölümde İlahiyat konuları adı altında Allah'ın varlığı, birliği, sıfatları gibi konular üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde nübüvveti inkar edenlerin görüşleri eleştirilmiş ve nübüvvetin ispatına değinilmiştir. Üçüncü bölümde kaza ve kaderle alakalı bahisler değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde büyük günah meselesi ele alınmış ve bu konuda açıklamalar yapılmıştır. Beşinci bölümde ise iman ve İslam kavramları üzerinde durulmuş olup bu çerçevede açıklamalar yapılmıştır. Her bir bölümde delil olarak zikredilen ayetlerin her iki eserde de izleri takip edilmiş, aralarındaki benzerlik ve farklılıklar tespite çalışılmıştır. Buradaki gaye, Mâtürîdî'nin kelamî ve tefsirî açıdan nasıl bir bakış açısıyla ayetleri yorumladığını, her iki yaklaşım arasında benzerlik ve farklılıkların olup, olmadığını, meselelere nasıl yaklaştığını ve ele aldığı konuları nasıl temellendirdiğini ortaya koymaktır.Anahtar Sözcükler: Mâtürîdî, Kitâbü't-Tevhîd, Te'vîlâtü'l-Kur'ân, Ayet, Yorum.

In this thesis, it has been analyzed how Ebû Mansûr el-Mâtürîdî interpreted the Verses he used to ground his ideas at Kitâbu't-Tevhîd, which is the most important book of Ebû Mansûr el-Mâtürîdî in the field of kalam and has an important part in arranging the Kalam of Ehl-i Sunnet systematicaly at the same time, at Te'vilâtu'l-Kur'ân he wrote in the field of tafsir and which has been accepted ona of the master pieces of sagacity tafsirThis thesis consist of and intraduction and five other parts. In the intraduction it has been researched the life of Mâtürîdî, his contrubitions to the world of İslamic thought and his boks Kitâbu't-Tevhîd and Te'vilâtu'l-Kur'ân. In the first part, it has been focused on the topics like existence, oneness and names of Allah under the topic of theology. In the second part, it has been criticized the ideas of the people who denied the propethood and it has been mentioned the proof of propethood. In the third part, it has been evaluated the topics about predestination and fate. In the forth part, it has been handled the issue of big sins and it has been made a statement about this issue. In the fifth part, it has been focused on the terms of faith and Islam and it has been make statements in this context. In the each part, it has been followed the marks of Verses used as o proof in both boks and it has been analyzed whether there is topic integrity or not.Key Words: Mâtürîdî, Kitâbu't-Tevhîd, Te'vilâtu'l-Kur'ân, Verse, İnterpretation.