Türk askeri yönetiminin dönüşümü: Osmanlı`dan 1980`lere

Abstract

Yabancı uzmanlar, Türk askeri yönetiminin dönüşüm sürecinde tarihsel bir olgu olarak her zaman yer almıştır. Tarihsel süreç içinde bazı dönemlerde Türk sivil ve askeri bürokrasisi tarafından yapılan birçok değişim varsa da kapsamlı değişimlerin genellikle Batılı güçlerce görevlendirilen yabancı uzmanlarca gerçekleştirildiği görülmektedir. Türkiye üzerinde siyasi ve askeri nüfuz alanı oluşturma niyetinin hep ön planda olduğu bu süreçte, değişim, dönüşüm ve politika transferi gibi kavramlar ile uzman raporları ve yardımlar gibi araçların da bir yönlendirme vasıtası olarak etkili bir şekilde kullanıldığı gözlenmektedir. Önce Osmanlı ordusunun düzenlenmesi maksadıyla 1700'lerde ortaya çıkan yabancı uzman olgusu, farklı biçimlerde 1980'lere kadar devam etmiştir. Bu süreçte, Türk askeri yönetiminin dönüştürülmesinde ve nüfuz alanı oluşturulmasında önemli roller üstlenen yabancı uzmanların askeri örgütlenmeyi ve işleyişi derinden etkiledikleri de ortaya çıkmaktadır. Diğer taraftan, bu dönüşümlerde yabancı uzmanların da yönlendirmesi sonucu dışarıdan alınan askeri teçhizatta ortaya çıkan çeşitlilik, bu teçhizatın idamesindeki güçlükler ve en önemlisi de askeri bakımdan dışarıya bağımlı hale gelme gibi olumsuzluklar da bu süreçte ortaya çıkan ve dikkate alınması gereken önemli hususlardır.Anahtar Kelimeler: Türk askeri yönetimi, yabancı uzman, değişim, dönüşüm, politika transferi

Foreign experts, as a historical fact, have always been involved in the transformation process of the Turkish military administration. Even though, in some periods of the historical process, there are many changes made by the Turkish civil and military bureaucracy itself, it has been witnessed that the comprehensive changes have generally been realized by foreign experts. Furthermore, in this process, in which the intention for establishing a sphere of political and military influence on Turkey has always been at the forefront, it has been seen that some terms such as, change, transformation and policy transfer and some tools such as, expert reports and aids have been effectively used as a leading agent.The fact of foreign expert, which has firstly revealed in 1700's for the purpose of the reorganization of the Ottoman army, has continued in various forms until 1980. In this process, it appears that the foreign experts, who undertake important roles in the military transformation and in establishing a sphere of political and military influence, have affected profoundly the Turkish military organization and its mechanism. On the other hand, in this transformations process, there are some important problems related to the military equipment obtained from the outside by the guidance of foreign experts. These important problems are the diversity in military equipment, the difficulties for maintaining this equipment and the most important of all, the external dependency which should be taken into account.Key words: Turkish military administration, foreign expert, change, transformation, policy transfer