Şanlıurfa`nın Viranşehir ilçesinde Yezidilik (Sosyolojik bir yaklaşım)

Abstract

Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmayla ilgili metodolojik bilgilere yer verilmiştir. Birinci bölümde araştırmanın kavramsal çerçevesi ele alınarak açıklanmıştır. Araştırma alanının sosyal yapısına, Viranşehir'in tarihi-coğrafi konumuna, iklim yapısına ve sosyo-ekonomik durumuna yer verilmiştir. Araştırmaya konu olan Yezidilerin tarihi, ismi hakkında Yezidilerin kendilerine ait alfabenin oluşumu, Yezidilikte yaratılış hikâyeleri, Adi b. Müsafir ve Melek Tavus hakkında bilgi verilmiştir.İkinci bölümde, Yezidilikte dini ve sosyal teşkilatlanma, sosyal sınıf ve hiyerarşik yapı, din adamları ve sosyal tabakalaşma konuları ele alınmıştır. Yezidilerin dini inançlarına ve pratiklerine, bayramlarına, dualarına yer verilmiş, Yezidi inanç sistemini oluşturan kavram ve olgulara da değinilmiştir.Üçüncü bölümde, Viranşehir Yezidilerinin sosyal ve kültürel hayatlarına, gelenek ve göreneklerine, örfüne, adetlerine Yezidilik inancının sözlü kültürünü oluşturan kavram ve olgulara değinilmiştir.Sosyal sınıf ve hiyerarşik yapıyla beraber sözlü kültürün etkisiyle oluşan Yezidilik inancında, yaratılış hikâyeleri de önemli bir yer kaplamaktadır. Yezidiliğin sır inanç yapısıyla beraber gelişen sözlü kültür, Yezidilik inancını asırlarca ayakta tutmuş, Yezidilerin inanç ve hiyerarşik yapısını günümüze taşımıştır. Sözlü kültür geleneğiyle varlığını devam ettiren Yezidilik inancı tarihi süreç içerisinde yazılı kültür ile birleşmesi neticesinde bu inanç sistemi daha kalıcı olmuş ve gelecek nesillere aktarılmasında daha etkili olacağı düşünülmektedir. Bu çalışma yazılı kaynaklar ile alan araştırmasındaki Yezidilerden alınan bilgi ve belgelere dayanmaktadır. Aynı zamanda görüşmeler video kaydı, ses kaydı gibi cihazlarla kayıt altına alınmıştır. Mülakat yaptığımız kaynak kişiler, kaynak kişilere sorulan sorular ve alan araştırmasında çekilen fotoğraflar, çalışmanın sonuna eklenmiştir.Anahtar Kelimeler: Yezidilik, İnanç, İbadet, Kültür, Gelenek

This study consists of an introduction and three parts. In the introduction, methodological information about the research is given. In the first chapter, the conceptual framework of the research is explained. The social structure of the research area, the historical geographical location of Viranşehir, the climate structure and socio-economic status are included. The history of the Yezidis subject to the research, about the name, the formation of the Yezidis own alphabet, the stories of creation in Yezidism, given information about Adi b. Müsafir and Melek-i Tavus.In the second chapter, religious and social organization in Yezidism, social class and hierarchical structure, clergy and social stratification are discussed. Religious beliefs and practices of Yezidis, holidays, prayers were included and concepts and phenomena constituting the Yezidis belief system were also mentioned.In the third chapter, the social and cultural life, customs and traditions of the Yezidis in Viransehir are discussed.The stories of creation occupy an important place in the Yezidism belief, which is formed by the influence of oral culture and social class and hierarchical structure. The oral culture that developed along with the secret belief structure of Yezidism has sustained the Yezidism belief for centuries and carried the Yezidis' belief and hierarchical structure to the present day. As a result of the unification of Yezidism with the written culture in the historical process, this belief system has become more permanent and will be more effective in transferring it to future generations.This study is based on written sources and information and documents obtained from Yezidis in the field research. At the same time, interviews were recorded with devices such as video recording and audio recording. Source persons we interviewed, questions asked to source persons and photos taken in the field research were added to the end of the study.Key Words: Yezidism, Faith, Worship, Culture, Tradition