Tıbbi aromatik bitkilerin uzaysal tabanlı sektörel gelişim planlaması ve ekonomik profilinin değerlendirilmesi: Tokat ili örneği

Abstract

Tokat ili ekosistemi ve flora çeşitliliği bakımından önemli bir coğrafyadadır. Çalışmanın temel amacı, tıbbi aromatik bitkilerin (TAB) bölgedeki tüketimlerinin ve coğrafi lokasyonların belirlenmesi bu yolla tarım sektöründeki ekonomik değerin ortaya konmasıdır. Çalışmanın kuramsal kısmında, Türkiye'de ve dünyada TAB'ların üretimi ve dış ticaretinin genel değerlendirilmesi yapılmıştır. İkinci aşamada, TAB satıcıları ile yapılan görüşme sürecinde, bölgede 40 farklı TAB'ın ekonomik değere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçtan hareketle oluşturulan veri seti yardımıyla, örneğe alınan 384 tüketiciyle survey çalışması yapılmıştır. Çalışmada tüketici profilleri belirlenerek, tüketicilerin, baharat, içecek, kozmetik ve parfümeri olarak kullanılan TAB'lara ilişkin tüketim deseni ortaya konmuştur. İstatistiksel olarak tüketicilerin gelir ve eğitim düzeyleri arttıkça tıbbi aromatik bitkileri kullanım alanlarının da farklılaştığı görülmüştür. Öte yandan, gelir, eğitim, yaş grupları ile satın aldıkları yerler, satın alırken dikkat ettikleri yerler ve ürünleri alırken dikkat ettikleri özellikler arasında anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Son olarak, Tokat'ta yetişen TAB'ların uzaysal tabanlı sektörel gelişim planlamasını gerçekleştirmek amacıyla Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknikleri kullanılmıştır. CBS veri tabanı sorguladıktan sonra, Tokat florasında bulanan TAB'ların 16'sının lokasyonları haritalanmıştır. CBS sonuçlarının Walter diyagramları yardımıyla güçlendirilmesiyle elde edilen bulgular, belirlenen lokasyonlardaki bitkilerin üretiminin ekonomik değer taşıdığını göstermiştir. Çalışmada ulaşılan sonuçların; araştırmacılar, TAB satıcıları, üreticiler ve karar vericiler için önem taşıyacağı düşünülmektedir.

Tokat is an important geography in terms of ecosystem and flora diversity. The main aim of the study is to determine the consumption of medicinal aromatic plants (MAP) in the region and geographical locations in this way to reveal the economic value in the agricultural sector.In the theoretical part of the study, and the developing world in the production of Turkey and foreign trade has been a general evaluation. In the second stage, 40 different MAPs were found to have economic value in the region. With the help of this data set, 384 consumers were surveyed. In this study, consumer profiles were determined and consumption patterns of MAPs used as spices, beverages, cosmetics and perfumery were determined. Statistically, as the income and education levels of the consumers increased, the usage areas of medicinal aromatic plants were also differentiated. On the other hand, meaningful relationships were determined between income, education, age groups, location of purchase, attention to purchase, and the features that they pay attention to when purchasing products. Finally, Geographical Information Systems (GIS) techniques were used to perform spatial-based sectoral development planning of TABs grown in Tokat. After questioning the GIS database, locations of 16 of the TABs found in Tokat flora were mapped. The findings obtained by the strengthening of the GIS results with the help of Walter diagrams showed that the production of the plants in the determined locations has economic value. The results of the study; It is thought to be important for researchers, MAP vendors, producers and decision makers.