Mahmuthacılı deresi havzası yağışlarının erosiv potansiyellerinin belirlenmesi

Abstract

Yağış erosivitesi (R-faktör) erozyon çalışmalarında çok önemli bir faktördür ve toprak erozyonu üzerinde çok önemli bir etkiye sahiptir. Erozyon indeksi (EI) yağışın kinetik enerjisi ve yağış intensitesinin bir ürünüdür. Üniversal Toprak Kaybı Eşitliği (USLE) ve Revize Üniversal Toprak Kaybı Eşitliği (RUSLE)eşitliklerinin yağış-yüzeyakışı tanımlayan esas faktörü olan R,her bir müstakil erosiv yağış olayının erozyon indeksini hesaplamak için emek, zaman ve sürekli tutulan yağış yoğunluğu kayıtlarına ihtiyaç duyar.Bu çalışmada Mahmuthacılı Deresi Havzası yağış erosivitesinin zamansal ve yersel dağılımını değerlendirmek ve yıllık ortalama erosivitesini hesaplamak amaçlanmıştır.Bu amaçla, birbirine yakın konumlandırılmış üç yağış istasyonunun plüviograf verileri analiz edilmiş vebireysel yağışların yağış süreleri, kinetik enerjileri ve maksimum intensiteleri hesaplanmıştır.Çalışmada R faktör değerleri ayrı ayrı USLE ve RUSLE yaklaşımlarına göre hesaplanmıştır. Mahmuthacılı havzasının R faktör değeri USLE metoduna göre 11,52-47,38 t-m ha-1, RUSLE metoduna göre 102,16-220,99 MJ mmha-1saat-1yıl-1arasında değişmiştir.Ortalama yıllık R değeri USLE yaklaşımına göre 24.29t-m ha-1ve RUSLE metodolojisine göre 160MJ mmha-1saat-1yıl-1olmuştur. USLE ve RUSLE metotlarına göre her üç istasyona ait R faktör değerleri istatistiksel olarak karşılaştırılmıştır. İstatistiksel değerlendirmeye göreyağış istasyonlarının erosiv yağış potansiyelleri oldukça farklı bulunmuştur.2019,203SayfaAnahtar Kelimeler: Erosivite, RFaktör, Erozyon, Yağış, Mahmuthacılı havzası

Rainfall erosivity (R-factor) is a very important factor in soil erosion studiesand it has a great influence on soil erosion. Erosion index (EI)is a product of rainfall kinetic energy and rainfall intensity. The calculationof the erosion index (EI)for each individual erosive rainfall event, which is basic to the determination of the rainfall-runoff erosivity factor R of the Universal Soil Loss Equation (USLE) and Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE), is laboriousand time-consuming and requires a continuous record of rainfall intensity. This study aims to evaluate the temporal and spatial distribution of rainfall erosivity and to calculate average annual rainfall erosivity in Mahmuthacılı River watershed. For this purpose, pluviographs data of three rain stations which is close to each other were analyzedand were calculated rainfall durations, kinetic energy and the maximum intensity of each individual erosive rainfall. In the study, the R factor values were calculated separately for both USLE and RUSLE approaches.The R factor value of the Mahmuthacılı watershedhas variedfrom 11,52-47,38 t-mha-1for USLE methodand 102,16-220,99 MJ mm ha-1hour-1year-1 according to the RUSLE method.The average yearly R factor value of the Mahmuthacılı watershed is 24.29 ton-m ha-1for USLE approachand160,00 Mj mm ha-1hour-1year-1for RUSLE method. The R factor values according to USLE and RUSLE methods of all threestations were statistically compared.According to statistic evaluation, the erosive potentials of rainfall were found quite variablein rain stations.2019, 203pagesKeywords:Erosivity, RFactor, Erosion, Rainfall, Mahmuthacılıwatershed