Farklı eğimli ve kurak koşullarda bir arazi toplulaştırma sahasında çölleşme potansiyelinin araştırılması

Abstract

Varyasyon katsayısı ve fraktal teori, toprak sistemlerinin performansını daha iyi anlamak için toprak yapı dinamiklerini tanımlayan yararlı bir araç haline gelmiştir. Arazi eğim değişiklikleri toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini önemli ölçüde etkiler. Bununla birlikte, farklı eğimlerde yer alan toprak tabakalarına ait değişim katsayısı ve fraktal özellikleri hakkında sınırlı bilgi mevcuttur. Klasik ve modern istatistiksel çalışmalar topraklardaki heterojenliği tanımlayarak farklı toprakların çölleşme eğilimlerini karşılaştırmaya imkan vermektedir. Bu çalışmada, dört farklı eğim grubunda (% 0-2, % 3-6, % 7-12, >% 12) on altı adet toprak değişkeni için toprak profilleri boyunca çölleşme eğilimini tanımlamak üzere varyasyon katsayısı ve fraktal analiz istatistiksel teknikleri kulölanılmıştır. Bu amaçla, Aksaray iline bağlı Ortaköy ilçesi arazi toplulaştırma projesi sahasından toplam 1808 toprak örneği toplanmıştır. Çalışmada toprak tekstürü, doygunluk, pH, EC, tuz, kireç, Ca + Mg, Na, SAR, ESP, B, Kil Oranı I, Kil Oranı II ve Kil Oranı III içerikleri dikkate alınmıştır. Farklı eğim gruplarında toprak özelliklerinin heterojenliğini tanımlamak için değişkenlik katsayısı ile fraktal katsayı arasında genellikle düşük bir korelasyon görülmüştür. Değişim katsayılarına göre doygunluk, pH, tuz, kireç, silt, kil, Ca + Mg, Na, SAR, ESP ve B özellikleri farklı eğim gruplarında önemli farklılıklar göstermiştir. Fraktal katsayısına göre, pH, tuz, kireç, silt, Ca + Mg, Na, SAR ve ESP önemli farklılıklar göstermiştir. Genel olarak, eğim arttıkça değişkenlik katsayısı değerleri artmış ve fraktal katsayısı değerleri düşmüştür. Her iki yaklaşımın da toprakların heterojenliğini belirlemede uygun ve önerilebilir olduğu belirlenmiştir.

The coeficient of variation and fractal theory are becoming an increasingly useful tool to describe soil heterogeneity for a better understanding of the performance of soil systems. Changes in land slope patterns significantly affect soil physical, chemical and biological properties. However, limited information is available on the variation coeficient and fractal characteristics of deep soil layers under different soil slope segments. Classical and modern statistical approaches can be define the heterogeneity of the soil and allow to compare the desertification trends of different soils. In this study, the variation coefficient and fractal analysis statistical technics were used to describe desertification tendency along soil profiles for sixteen soil variables in five different slope group (0-2%, 3-6%, 7-12%, >12%). Fort his purpose, totally 1808 soil samples were collected from a land consolidation project site of Ortaköy district of Aksaray city in Turkey. In the study, soil texture, saturation, pH, EC, salt, lime, Ca + Mg, Na, SAR, ESP, B, Clay Ratio I, Clay Ratio II and Clay Ratio III contents were taken into consideration. There are generally a low correlations between the coefficient of variation and the fractal coefficient in defining the heterogeneity of the soil properties in the different slope groups. According to the coefficient of variation, saturation, pH, salt, lime, silt, clay, Ca + Mg, Na, SAR, ESP and B properties of soil in different slope groups showed significant differences. According to the fractal coefficient, pH, salt, lime, silt, Ca + Mg, Na, SAR and ESP showed significant differences. Generally, coefficient of variation values increased and fractal coefficient values decreased with increasing slope. Both approaches were found to be appropriate and advisable in determining the heterogeneity of soils.