Niksar Ovası`nda taban suyu seviyesi ve kalitesinin değişimi

Abstract

Bu çalışma, Tokat-Niksar Ovası'nın sulanan alanlarında taban suyu derinliğinin ve su kalitesinin değişiminin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Niksar Ovasında 68 adet taban suyu gözlem kuyusu çalışır durumdadır. Devlet Su İşleri VII. Bölge Tokat Şube Müdürlüğü ve/veya Sulama Birlikleri tarafından 2003-2019 yılları arasında, aylık olarak taban suyu derinlikleri ve elektriksel iletkenlik değerleri ölçülmüştür. Ayrıca yörede bulunan 18 adet sondaj kuyusundan farklı dönemlerde elde edilen su kalite analiz sonuçları ve gözlem kuyularından elde edilen veriler, bilgisayar ortamında ArcGIS 10.3 programında işlenerek taban suyunun konum dağılımı, seviye değişimi ve kalite değişimlerine ilişkin haritalar oluşturulmuştur. Taban suyu izleme alanı 6 364 ha olarak belirlenmiştir. Yeraltı suyu seviyelerinde özellikle 2008 yılı içerisinde gözle görülür bir yükseliş gözlenmiştir. Akifer özelliği taşıyan derin kuyularda pH değerleri 6.70-8.50, elektriksel iletkenlik 510-1 118 micromhos/cm aralığında değişmiştir. Genel olarak, sulama suyu kalite sınıfı C2S1 olarak tespit edilmiştir. Taban suyu etütleri yapılan 68 adet gözlem kuyusunda pH değerleri 6.12-7.8, elektriksel iletkenlik ise 100-4 420 micromhos/cm aralığındadır. Aylık olarak izlenen taban suyu ölçümlerinin değerlendirilmesi sonucunda, taban suyu derinliğinin 0-1 m olduğu alan 924 ha (% 10); 1-1.5 m olduğu alan 2 980 ha (% 33); 1.5-2 m olduğu alan 969 ha (% 11), 2-3 m olduğu alan 719 ha (% 8); 3-4 m olduğu alan 2 836 ha (% 32); 4 m'den derin olduğu alan 487 ha (% 6)' dır. Sulama suyu ihtiyacının en çok olduğu ay Ağustos ayı olarak belirlenmiştir. Son 10 yıllık periyotta tarımsal sulama faaliyetlerinin arttığı, bitki deseninin çeşitlendiği gözlenmiştir. Sulama randımanında ise oransal bir artış gözlemlenmiştir. İzleme faaliyetlerinin sıklaştırılması, gözlem kuyuları ve sondaj kuyularının titizlikle korunması ve sayılarının artırılması tavsiye edilir. Taban suyu derinlik ve tuzluluk değerlerinin izlenmesine özenle devam edilmelidir.2019, 143 SAYFAANAHTAR KELİMELER: Niksar Ovası, Su tablası, Taban suyu, Gözlem kuyusu, Tuzluluk, Hidrojeoloji, Akifer

This study is done with the purpose of determining the change in groundwater depth and the quality of water in irrigated areas of Tokat-Niksar Plain. Sixty eight groundwater monitoring wells in the Niksar Plain are in active status. Monthly groundwater depth and electrical conductivity values were measured during the years of 2003 through 2019 by the State Hydraulic Works VII. District Tokat Directorate and/or Irrigation Units. Maps, graphs and charts indicating distributional water table depth, phreatic fluctuation obtained and the change of groundwater quality were generated by processing water quality results of local 18 deep weels at different times, and data obtained from the observation wells in computer environment on ArcGIS 10.3 software. The groundwater observation areas is determined as 6 364 ha. An apparent increase in water table levels was observed especially in the year of 2008. It was observed that pH values are between 6.70-8.50, electrical conductivity values are between 510-1 118 micromhos/cm in aquifer deep wells. In general, irrigation water quality was determined as C2S1. In the studied of 68 observation wells, pH is between 6.12-7.8, electrical conductivity is between 100-4 420 micromhos/cm. As a result of the evaluation of groundwater measurements monitored monthly, the area where the groundwater depth is 0-1 m is 924 ha (10%); 1-1.5 m is 2 980 ha (33%); 1.5-2 m is 969 ha (11%), 2-3 m is 719 ha (8%); 3-4 m is 2 836 ha (32%) and deeper than 4 m is 487 ha (6%). The month in which the irrigation water demand is the highest was determined as the month of August. It has been observed that agricultural irrigation activities have been increased, crop pattern has been diversified in the last decade. In addition, a proportional increase in the irrigation efficiency has been observed in the last decade. Studiously protecting and augmenting observation wells and boreholes, increasing the number of them, and frequent monitoring activities are advised. The monitoring of the water table depths and salinity of the groundwater should be continued carefully. 2019, 143 PAGEKEYWORDS: Niksar Plain, Water table, Groundwater, Observation well, Salinity, Hydrogeology, Aquifer