Sason (Batman) civarının jeolojik özelliklerinin uzaktan algılama ile belirlemesi

Abstract

Çalışma sahası Sason ilçesini (Batman) de içine alan yaklaşık 196 km2'lik bir alanı kapsamaktadır. İnceleme alanında Dilimli Kuşağa ait olan, genellikle şeyl ve kumtaşlarından oluşan Sason Flişi, Bitlis Metamorfiklerinin en genç üyesi olan Tütü Formasyonunun gri renkli kireçtaşları gözlenmektedir. İnceleme alanı Bitlis Sütur Zonunda yer aldığından oldukça tektonik bir bölgedir. Yitim bölgeleri hem önemli metalik maden yatakları hem de hidrotermal çözeltilerin rahatlıkla dolaşımını sağlayacak tektonik yapıları barındırması açısından önemli jeolojik ortamlardandır. İnceleme alanında hidrotermal alterasyonu belirlemek ve oldukça hareketli bir element olan demir ve demirli oluşumların varlığı tespit etmek amacıyla inceleme sahasının Landsat 8 uydu görüntüleri üzerinde uzaktan algılama teknikleri kullanılmıştır. Bu kapsamda çalışma alanının jeolojisini belirlemek ve jeolojik harita ile deneştirilmesi için litolojik haritalama gerçekleştirilmiştir. Bölgede demir madeni ve/veya demirli oluşumların tespiti amacıyla görüntü iyileştirme, band oranları, renkli kompozit görüntülerin oluşturulması, Abrams yöntemi gibi uzaktan algılama teknikleri kullanılmıştır. Bu çalışmaların sonuçları arazinin jeolojisi ile deneştirilmesi sonucunda, Güvercinlik ve Kayadibi olmak üzere potansiyel maden içerebilecek 2 saha tespit edilmiştir.Uzaktan algılama teknikleri ile belirlenen potansiyel alanların doğruluğunu teyit amaçlı arazi çalışması gerçekleştirilerek gerekli jeolojik incelemeler ve örnek alımı gerçekleştirilmiştir. Kayadibi sahasında Tütü Formasyonuna ait kireçtaşları Sason Flişinin üzerine bindirmesi sonucunda oluşan bindirme zonuna bağlı olarak limonitlerin geliştiği, spektraların bir kısmının ise yer yer dolomitik özellikli olan kireçtaşlarından kaynaklandığı belirlenmiştir. Araziden alınan örneklerin XRF sonuçları incelendiğinde Sason flişine ait şeylin en yoğun Fe2O3 (%9,58) içeriğine sahip olduğu belirlenmiştir. Güvercinlik sahası arazi çalışması sırasında tektonik hatlar boyunca ve Sason flişine ait birimlerin kırık ve çatlaklarında hematit ve limonit oluşumları, kalın hematit ve limonit oluşumları içeren seviyeler ve yer yer spekülarit damarlarının varlığı belirlenmiştir. Örneklerin XRF analiz sonuçlarının değerlendirilmesi sonucunda %21,29'a varan Fe2O3 içeriği tespit edilmiştir. İki sahanın değerlendirilmesi sonucunda hem arazi verileri hem de analiz sonuçları Güvercinlik sahasının demir madeni açısından potansiyel olabileceği tespit edilmiştir.

The study area covers an area of approximately 196 km2 including also Sason district. (Batman). In the study area, Sason flysch, belonging to the slice belt and usually composed of shales and sandstones, and gray colored limestones of Tütü Formation, the youngest member of the Bitlis Metamorphics are observed. The study area is a tectonic area due to being located in Bitlis Suture Zone. The estuarine zones are important geological environments in terms of both important metallic deposits and having tectonic structures that allow easy circulation of hydrothermal solutions.In order to determine the hydrothermal alteration and to determine the presence of the ferrous formations which are quite active elements, remote sensing techniques have been applied on the Landsat 8 satellite images of the field. In this context, lithological mapping has been carried out to determine the geology of the study area and to correlate it with the geological map. Remote sensing techniques such as image enhancement, band ratios, creation of colored composite images, Abrams method have been used for the detection of iron mine and / or ferrous minerals in the region. As a result of correlatation of the results of these studies with the geology of the site, two sites, Güvercinlik and Kayadibi, were identified that could contain potential mines.To confirm the accuracy of the potential areas determined by remote sensing techniques, the field study was carried out and the necessary geological examinations and sampling were carried out. It is determined that limestones were developed due to overthrusting zone formed as a result of overlaying limestones belonging to the Tütü Formation in the Kayadibi formation, on Sason flysch and some of the spectra originated from limestones with dolomitic character. When the XRF results of the samples taken from the area were examined, it was determined that the shale belonging to the Sason flyash had the most intense Fe2O3 content (9,58%). During the study at the Güvercinlik area, the presence of hematite and limonite formations, levels including thick hematite and limonite formations, the presence of speckularite veins were determined along with tectonic lines and at the fractures and cracks of the Sason flysch units. As a result of the evaluation of the XRF analysis of samples, an Fe2O3 content of up to 21.29% was revealed.As a result of the evaluation of the two sites, it was determined that both the survey data and the results of the analysis may be potential for the Güvercinlik area in terms of iron ore.