Çevrimiçi kişiselleştirilebilir semantik web ontoloji geliştirme ortamı

Abstract

Klasik anlamdaki web'de veri web sayfası dokümanları üzerine gömülmüştür ve sadece insanlar tarafından okunup anlaşılabilir. Web 3.0 olarak da tanımlanan, Semantik Web (SW), klasik web'in genişletilmiş bir versiyonudur. SW, bilginin açık bir şekilde tanımlanmış bir anlama sahip olduğu, web sayfalarının anlam ifade eden içeriğinin tanımlanmış bir yapısı olduğu ve yazılım sistemlerinin de, web sayfalarını dolaşarak, normalde insanların yaptıkları işlemleri gerçekleştirebildikleri bir web olarak düşünülebilir.Semantik Web'in yapı taşları sayılabilecek olan ontolojiler, bir bilgi alanını ifade etmeye yarayan kavram ve ilişkileri tanımlarlar. Ontolojiler, belirli bir uygulamada kullanılan terimleri sınıflandırmada, olası ilişkileri tanımlamada ve bu ilişkileri kullanırken konulacak sınırlandırmada kullanılır.Yazılım sistemlerinin işleyeceği veri, web üzerinde dağıtık halde bulunmaktadır. Dağıtık veri modellerini bir araya getirmek ve ağ üzerinden diğer yazılım sistemleriyle paylaşabilmek oldukça zorlu bir iş olup, yazılım bütünleştirme uygulaması ve çerçeve programları geliştirilmesi yolunda oldukça fazla çaba harcanmaktadır.Son zamanlarda sıkça kullanılmaya başlayan ontoloji geliştirme araçları, bu alanda yardımcı olabilecek araçlardandır. Çalışmamızda incelediğimiz ontoloji geliştirme araçları, birçok yönden oldukça gelişmiş olmalarına rağmen, son kullanıcının kendini rahat hissedeceği ve aşina olduğu bir kullanıcı deneyimi sunmak yerine, her kullanıcı için sabit, çoğunlukla kişiselleştirilemeyen bir arayüz ve deneyim sunmaktadırlar.Bu çalışmamızda, OWL ontolojilerinin oluşturulmasını, ortaklaşa geliştirilmesini ve kullanıcıların kendi çalışma alanlarını kişiselleştirmesini sağlayan bir web ontoloji geliştirme ortamı gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen araç mevcut benzerleri ile detaylı bir şekilde karşılaştırılmıştır.Geliştirilen aracın ontoloji görünümlerini kişiselleştirilebilmesi, bu görünümleri asıl-detay ilişkisi (master-detail relationship) içinde birbirine bağlayabilmesi ve kişiselleştirilen bu çalışma alanlarının sunucu üzerinde saklanıp, istendiğinde geri çağrılabilmesi işlemlerini gerçekleştirebilmesi özellikleri ile diğerlerinden farklı olduğu gösterilmiştir.

In the current web, data is embedded in web page documents which are only readable and understandable by human beings. Semantic Web (SW), also known as Web 3.0, is an enhanced version of the classic web. SW can be thought of as a web in which, the information should have a clearly defined meaning, the content of web pages has a clearly defined structure and that software systems can traverse web pages and perform those operations that are normally performed by human beings.Ontologies, which is considered the building blocks of the Semantic Web, define the concepts and relationships that are used to express an information domain. Ontologies classify the terms which are used in a given application, define the possible relationships and the restrictions for using these relations.The data that software systems process are distributed on the web. Interconnecting and sharing these distributed data with other software systems over the network is a very challenging task. A lot of effort is spent on developing software integration systems and application development frameworks.Ontology-development tools which recently began to be widely used can help in this area. Ontology development tools examined in this study, although they are quite advanced in many ways, provide fixed, mostly non-customizable user interfaces and user experiences, instead of providing a user experience that feels comfortable and familiar with.In this work, we have implemented an online ontology development environment that allows the users to develop OWL ontologies jointly and at the same time personalize their own workspaces. We have conducted a detailed comparison of our system with the similar existing tools.We have shown that our system is different from the others in the sense that it can personalize the ontology views, connect these views with master-detail relationships and store the workspace on the server and reuse this workspace when needed.