Araştırma görevlilerinin işyerinde öğrenmelerini açıklayan faktörlerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada araştırma görevlilerinin işyerinde öğrenme düzeyi, işyerinde öğrenme potansiyeli ve bireysel özellikleri arasındaki yapısal ilişkilerin İşyerinde Öğrenme Kuramı bağlamında test edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma deseni olarak tarama modelinin kullanıldığı araştırmada Türkiye'nin yedi farklı coğrafi bölgesinde yer alan 21 üniversitede görev yapmakta olan 1218 araştırma görevlisi katılımcı olarak yer almıştır. Araştırmanın verileri tez çalışması kapsamında Türk dili ve kültürüne uyarlanan İşyerinde Öğrenme Düzeyi Ölçeği, İşyerinde Öğrenme Potansiyeli Ölçeği, Mesleki Kimlik Ölçeği ve Kişisel ve Kişilerarası Eylemlilik Ölçeği kullanılarak çevrimiçi bir şekilde elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerden Pearson korelasyon katsayıları, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri; çıkarımsal istatistiklerden ise yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Yapısal eşitlik modellemesi gerçekleştirilirken ölçüm modeli ve yapısal regresyon modeli ayrı ayrı test edilmiştir. Yapısal regresyon modelinin test edilmesinde çeşitli ölçütlerden yararlanılmıştır. Öncelikle, önerilen yapısal regresyon modelinin elde edilen veriler ile uyumunu incelemek için model uyum indeksleri kullanılmıştır. Bu indeksler ki-kare, normlaştırılmış ki-kare (χ2/sd), CFI, SRMR ve RMSEA şeklindedir. Uyum indekslerine ek olarak, diğer değişkenlerin endojen değişkenler üzerindeki doğrudan etkilerini belirlemek için parametre tahminleri incelenmiştir. Ayrıca, endojen değişken (işyerinde öğrenme düzeyi) üzerindeki dolaylı ve toplam etkiler incelenmiştir. Son olarak, model tarafından her bir endojen değişkendeki açıklanan varyans miktarını belirlemek için çoklu korelasyon katsayılarının kareleri incelenmiştir.Analiz sonuçlarına göre, önerilen yapısal model istatistiksel olarak doğrulanmıştır. İşyerinde öğrenme potansiyeli, işyeri çabası ve kişisel eylemlilik değişkenlerinin işyerinde öğrenme düzeyi algıları üzerinde anlamlı doğrudan etkileri bulunmuştur. Mesleki kimlik, işyeri kimliği ve kişilerarası eylemlilik değişkenleri ise işyerinde öğrenme potansiyeli değişkeni üzerinde anlamlı doğrudan etkiler göstermiştir. Ayrıca kişilerarası eylemlilik, işyeri kimliği ve mesleki kimlik değişkenlerinin işyerinde öğrenme düzeyi üzerinde işyerinde öğrenme potansiyeli aracılığıyla anlamlı dolaylı etkileri olduğu bulunmuştur. Sonuçlara göre, önerilen model işyerinde öğrenme düzeyi ve işyerinde öğrenme potansiyeli değişkenlerine ilişkin varyansları istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde açıklamaktadır.İlgili sonuçlar bağlamında araştırma görevlilerine öğrenme olanağı sunacak ortam ve eğitim programlarının hazırlanması, bu tür ortam ve programlara katılacak çalışanlara destek verilmesi, araştırma görevlilerinin yaptıkları işlerin takdir edilmesi, onların aidiyet hissi yaşamalarının desteklenmesi ve kişilerarası etkileşim kurmalarını sağlayacak eğitim programları, etkinlikler ve planlamaların gerçekleştirilmesi yönünde öneriler getirilmiştir. Gelecek çalışmalar için temel alan, üniversite ve öğrenim düzeyi vb. farklı gruplara yönelik model değişmezliğinin incelenmesi, boylamsal verilerin kullanılması, veri toplama sürecinin yüz yüze gerçekleştirilmesi ve farklı örneklemler kullanarak İşyerinde Öğrenme Kuramının test edilmesi gibi önerilerde bulunulmuştur.

The purpose of this study was to investigate the structural relations among research assistants' workplace learning, personal characteristics, and workplace affordances based on the Theory of Workplace Learning. In this survey study, participants involved 1218 research assistants working in 21 different universities in seven geographical regions of Turkey. The data of the study were collected online using Workplace Learning Scale, Potential of the Workplace Learning Scale, Vocational Identity Scale, and Personal and Interpersonal Agency Scale, all of which were adapted into Turkish within the scope of the current study. The analysis of the data involved calculations of Pearson correlation coefficients, mean scores, and standard deviations as the descriptive statistics and structural equation modelling as the inferential statistics. Measurement model and structural regression model were tested in two steps. A number of criteria was used during the test of structural regression model. Firstly, goodness of fit indices were used to evaluate the fit of the model with the data. These indices were chi-square, normed chi-square (χ2/df), CFI, SRMR, and RMSEA. In addition to goodness of fit indices, parameter estimates were examined to determine the direct effects of the other variables on the indigenous variable. Moreover, indirect and total effects on indigenous variable (workplace learning level) were investigated. Finally, squared multiple correlation coefficients were examined to determine the total variance explained in each indigenous variable by the model. The findings showed that the hypothesized model was confirmed statistically. It was found that workplace learning potential, workplace effort, and personal agency had significant direct effects on workplace learning. Vocational identity, workplace identity, and interpersonal agency had significant direct effects on workplace learning potential. Moreover, it was found that interpersonal agency, workplace identity, and vocational identity had significant indirect effects on workplace learning via workplace learning potential. According to the findings, the hypothesized model explained the variances in workplace learning and workplace learning potential statistically significantly. Based on the results, some recommendation were made involving preparing the environments and educational programs that can facilitate research assistants' workplace learning, supporting research assistants to attend these kinds of environments and programs, appreciating the works of research assistants, supporting them to feel belongingness to the workplace, and conducting educational programs, activities, and planning for them to be involved in interpersonal interactions. Moreover, future studies were recommended to examine the model invariance by different disciplines, universities, and degrees of education, to use longitudinal data, to carry out data collection process using face-to-face surveys, and testing Workplace Learning Theory in other settings.