Benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi açıklamada sınav kaygısının aracı rolü

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaöğretime geçiş sürecindeki sekizinci sınıf öğrencilerinin benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide sınav kaygısının aracılık rolünün incelenmesidir. Araştımanın değişkenleri olan benlik saygısı (dışsal değişken), sınav kaygısı (aracı değişken) ve yaşam doyumu (içsel değişken) arasındaki ilişkiler çoklu aracılık analizi ile incelenmiştir. 2017-2018 eğitim öğretim yılında Orta Karadeniz'de bulunan bir ilin çeşitli ortaokullarında öğrenim gören 493 sekizinci sınıf öğrencisi uygun örnekleme ile seçilmiştir. Öğrencilerin 251'i kız, 242'si erkektir. Kişisel Bilgi Formu, Yaşam Doyumu Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Ayda Sınav Kaygısı Ölçeği araştırmanın veri toplama araçlarını oluşturmuştur. Araştırmada Yapısal Eşitlik Modeli kullanılarak benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi açıklamada bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısı ve sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısının çoklu aracılık rolü incelenmiştir. Değişkenlerin betimlenmesinde yüzde, standart sapma, korelasyon gibi betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Analizlerde AMOS ve SPSS (Ver. 22) programları kullanılmıştır. Sonuç olarak sekizinci sınıf öğrencilerinin benlik saygısı ve yaşam doyumu arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Çoklu aracılılık analizi sonucunda, bu ilişkide sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısının kısmi aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlara göre yaşam doyumundaki farklılaşmanın % 27'si benlik saygısı ile açıklanmaktadır. Aynı zamanda sekizinci sınıf öğrencilerinin benlik saygısı ile bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısının birbiriyle ilişkili olmadığı tespit edilmiştir. Diğer yandan benlik saygısı ile sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısı arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Sonuçlara göre sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısındaki farklılaşmanın % 24'ü düşük benlik saygısı ile açıklanabilir. Sekizinci sınıf öğrencilerinin bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısı ile yaşam doyumu arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunurken, sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısı ile yaşam doyumu arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Yaşam doyumunu bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısı % 13 pozitif yönde, yine sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısı ise % 8 negatif yönde açıklamaktadır. Sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısı ile bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısı arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısındaki farklılaşmanın % 46'sı sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısı ile açıklanır. Ayrı ayrı incelendiğinde benlik saygısı ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide bilişsel fizyolojik kaynaklı sınav kaygısının ve sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısının aracılık rolünün bulunmadığı görülmüştür. Aracı değişkenler birlikte değerlendirildiğinde ise sekizinci sınıf öğrencilerinin benlik saygısının sosyal çevre kaygısı üzerinden bilişsel fizyolojik kaygıya etki ettiği, benlik saygısı yaşam doyumu ilişkisinde asıl belirleyici olanın sosyal çevre kaynaklı sınav kaygısı olduğu bulunmuştur.

The main purpose of this correlational study is to investigate the mediating role of the anxiety in the relationship between self-esteem and life satisfaction of eighth grade students. The relationships between the variables of self-esteem (dependent variable), test anxiety (mediator variable) and life satisfaction (independent variable) were analyzed by mediation analysis. The sample of the study consists of 493 eighth grade students studying in various secondary schools in a province in the Middle Black Sea region of Turkey in the academic year of 2017-2018. Of these students, 251 are girls and 242 are boys. Personal Information Form, Life Satisfaction Scale, Rosenberg Self-Esteem Scale and Ayda Test Anxiety Scale were used for data collection purposes. In the study, through Structural Equaiton Modeling the mediating role of test anxiety (cognitive psychological test anxiety and social environment related test anxiety) in the relationship between self-esteem and life satisfaction of eighth grader. Descriptive statistics such as percentages, standard deviation, and correlation were used to describe the variables. AMOS and SPSS were used for the statistical analysis. As the result of the study, a positive significant correlation was found between the self-esteem and life satisfaction of the students. The findings from multiple mediator analysis indicated social environement related anxiety as a significant mediator of the relationship between self-esteem and life satisfaction.According to the findings, 27% of the variation in life satisfaction was explained by self-esteem. It was also found that there was not a significant correlation between self-esteem and cognitive psychological test anxiety. On the other hand, a significant negative correlation was found between the social environment-related test anxiety and self-esteem. According to the results, 24% of the differences in the social environment-related test anxiety can be explained by low self-esteem. While there was a positive correlation (explaining 13%) between the anxiety of cognitive physiological test anxiety and life satisfaction of eighth grade students, the relationship between life satisfaction and test anxiety was negative (explaining 8%). A significant positive correlation was found between the test scores of social environment-related test anxiety and cognitive physiological test anxiety. According to this, 46% of the difference in the cognitive physiological test anxiety is explained by the social environment related test anxiety. When it was looked at sperately, either of the mediator variables did not have a medaitng role in the relationship between self-esteem and life satisfaction. When these variables were evaluated together, it was found that the self-esteem of the eighth grade students influenced the cognitive physiological anxiety over the social environment related test anxiety, therefore this suggests that the main determinant of the relationship between self-esteem and life satisfaction was social environment-related test anxiety.