Okul müdürlerinin ders denetim etkinliklerinin hesap verebilirlik çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan okul müdürlerinin ders denetim etkinliklerini, eğitimde hesap verebilirliğin yasal, mesleki ve sonuç odaklı hesap verebilirlik alt boyutları çerçevesinde okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşlerine göre incelemektir.Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim desenine göre tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini, 2018-2019 öğretim yılında Amasya ili Merkez ilçesinde (köy ve kasabalar hariç) MEB'e bağlı yedi anaokulu, dokuz ilkokul, 13 ortaokul ve 18 lise olmak üzere toplam 47 devlet okulunda görev yapan okul müdürleri ve öğretmenlerden oluşmaktadır. Orantısız tabakalı örnekleme yöntemi ile tesadüfi olarak seçilen her kademeden üçer okul müdürü olmak üzere toplam 12 okul müdürü araştırmanın çalışma grubuna dahil edilmiştir. Çalışma grubunda yer alan öğretmenler maksimum çeşitlilik örneklemesi ile belirlenmiştir. Buna göre her okul kademesinden eşit sayıda ve olabildiğince farklı branşta öğretmen çalışma grubuna dahil edilmiştir. Bu çerçevede araştırmanın çalışma grubu, 2018-2019 öğretim yılının ikinci döneminde Amasya ili Merkez ilçesinde (köy ve kasabalar hariç) MEB'e bağlı üç anaokulu, üç ilkokul, üç ortaokul ve üç lise olmak üzere toplam 12 okulda görev yapan ve görüşmeyi kabul eden 12 okul müdürü ve aynı okullarda çalışan ve görüşmeyi kabul eden 20 farklı branşta toplam 36 öğretmenden oluşturulmuştur.Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış okul müdürü ve öğretmen görüşme formları ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak 2018-2019 öğretim yılının ikinci döneminde toplanmıştır. Görüşmelerde ses kayıt cihazı veya not alma tekniği katılımcının tercihine göre kullanılmıştır. Görüşmeler sonunda elde edilen veriler, betimsel analiz tekniği kullanılarak kodlama tekniği ile kodlanmış, benzer ve farklı temalar etrafında düzenlenmiş, son şekli verilen temalar frekanslarıyla birlikte tablolarda gösterilerek yorumlanmış ve doğrudan alıntılarla desteklenmiştir.Araştırma sonucunda, eğitimde hesap verebilirliğin alt boyutlarına ilişkin yasal hesap verebilirlik çerçevesinde şu sonuçlara ulaşılmıştır: Okul müdürlerinin çoğunluğu, ders denetim görevlerini yönetmeliklerde belirtilen sayıda ve sıklıkta yapmamaktadırlar. Okul müdürlerinin çoğunluğu, ders denetimleri öncesinde öğretmenle birlikte hazırlık/ön çalışma yapmamaktadır. Ders denetimi öncesinde yapılan bazı çalışmalar, daha çok evrak ve dosya istemi şeklindedir. Okul müdürleri, ders denetimi için genellikle sınıfa öğretmenle birlikte girmemekte, 1-10 dakika kadar geç girmektedir. Okul müdürleri, genellikle ders denetimi sırasında sınıflta bir ders saati boyunca kalmakta, ancak az sayıda okul müdürü sınıfta daha az süre kalmaktadır. Mesleki hesap verebilirlik çerçevesinde ulaşılan sonuçlar şunlardır: Ders denetimleri öncesinde bazı okul müdürleri öğretmene haber verirken, bazıları haber vermemektedir. Denetim öncesinde öğretmenler, genellikle sözlü olarak ve günlük iletişim diliyle, bir gün öncesinde bilgilendirilmektedir. Okul müdürleri, ders denetimi esnasında yazılı notlar almak ve değerlendirme formlarını doldurmak gibi görevlerini tam olarak yerine getirmemektedirler. Okul müdürlerinin çoğunluğu, sınıfa girerken kapıyı çalmakta ancak bazıları çalmamaktadır. Bazı okul müdürleri, sınıfa girerken açıklama yaparken, bazıları yapmamaktadır. Okul müdürleri, denetimlerden sonra öğretmen değerlendirme raporlarını ilgili öğretmenlere detaylı bir şekilde, gerekçelerini sunarak açıklamamaktadır. Kısmen sunulan geri bildirimler ise yeterli değildir. Okul müdürleri, öğretmen değerlendirmelerine ilişkin izlenimlerini çoğunlukla başka kişilerle paylaşmamaktadır. Denetime ilişkin paylaşımlar, çoğunlukla olumlu buldukları öğretmenleri örnek gösterme şeklinde yapılmaktadır. Okul müdürlerinin ikili ilişkileri, değerlendirme sürecine kısmen etki etmektedir. Siyasi görüş ve sendikal farklılıklar ya da benzerliklerin değerlendirme sürecine çok az bir etkisinin olduğu; dini görüş, mezhep ve ırk farklılıklarının ya da benzerliklerinin değerlendirmeler üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı bulunmuştur.Sonuç odaklı hesap verebilirlik çerçevesinde şu sonuçlara ulaşılmıştır: Ders denetimleri sonrasında okul müdürlerinin çoğunluğu, öğretmenin mesleki gelişimini artırmak için herhangi bir çalışma yapmamaktadır. Yapılan çalışmalar ise yeterli değildir. Okul müdürleri, okul müdürlerinin yaptıkları ders denetimlerinin öğrencilerin akademik başarısını artırmaya yönelik etkisinin olduğunu, öğretmenler ise olmadığını düşünmektedirler.Araştırma sonunda, okul müdürlerinin ders denetim etkinliklerinin daha etkili olması için eğitimde hesap verebilirlik ve alt boyutlarının eğitim sistemine kazandırılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Denetim, Hesap Verebilirlik, Eğitim Denetimi, Ders Denetimi, Okul Müdürü.

The purpose of this study is to analyze the classroom supervision activities of school principals working in kindergartens, primary schools, secondary schools and high schools according to the opinions of school principals and teachers within the framework of legal, professional and results oriented accountability of education accountability.The research was designed according to the phenomenological pattern of qualitative research methods. The population of the study consists of principals and teachers working in 47 public schools (seven kindergartens, nine primary schools, 13 secondary schools and 18 high schools) in the central district of Amasya province (excluding villages and towns) in the 2018-2019 academic year. A total of 12 school principals, three school principals from each stage randomly selected by disproportionate stratified sampling method, were included in the study group. The teachers in the study group were determined with maximum diversity sampling. Accordingly, an equal number of teachers from each school level and in as many different branches as possible were included in the study group. In this context, the study group of the research was formed from totally 12 school principals accepting the interview and working in total 12 public schools (three kindergartens, three primary schools, three secondary schools and three high schools) placed in the central district of the province of Amasya (excluding villages and towns) and 36 teachers from 20 different branches who accept the interview and work in the same public schools in the second term of the 2018-2019 academic year.Data were collected with semi structured school principal and teacher interview forms developed by the researcher by using face-to-face interview technique in the second term of the 2018-2019 academic year. Voice recorder or note-taking technique was used according to the participant's preference. The data obtained at the end of the interviews were coded by using descriptive analysis technique, arranged around similar and different themes, final themes were shown in the tables with their frequencies and supported by direct quotations.As a result of the research, the following conclusions were reached within the framework of legal accountability regarding the sub-dimensions of accountability in education: The majority of school principals do not perform the classroom supervision tasks in the number and frequency specified in the regulations. The majority of the school principals do not make prepare/pre-work with the teacher before supervisions. Some of the studies made before classroom supervision are mostly in the form of paper and file requests. The school principals usually do not enter the classroom with the teacher for classroom supervision, they enter the classroom as late as 1-10 minutes. The school principals usually stay in the classroom for one lesson hour during the classroom supervision, but few school principals have less time in the classroom.The results reached within the framework of professional accountability are as follows: Some school principals inform the teacher before the classroom supervisions, while some do not. Before the supervision, the teachers are usually informed orally and daily communication language, one day ago. The school principals do not fully fulfill their duties such as taking written notes and completing evaluation forms during the classroom supervision The majority of school principals knock on the door when entering class, but some do not. Some school principals make an explanation when entering the class, some do not. After the classroom supervisions, the school principals do not explain the teacher evaluation reports in detail to the relevant teachers by providing their reasons. The partially submitted feedbacks are not sufficient, too. The school principals mostly do not share their impressions of teacher evaluations with other people. Supervision shares are mostly made by exemplifying teachers who the principals find positive. The bilateral relations of school principals partially affect the evaluation process. It was found that political views and trade union differences or similarities have little impact on the evaluation process; religious differences, sectarian and racial differences or similarities have no effect on the evaluations.Within the framework of results oriented accountability, the following conclusions were reached: After the classroom supervisions, the majority of school principals do not do any study to improve the professional development of the teacher. The studies made are not sufficient, too. The school principals think that the classroom supervisions made by school principals have an effect on increasing students' academic achievement, but the teachers do not think so.At the end of the study, it was proposed that the accountability in education and its sub-dimensions should be included in the education system in order to make the classroom supervision activities more effective.Keywords: Education, Supervision, Accountability, Education Supervision, Classroom Supervision, School Principal.