Silopi Harbul Asfaltit Açık İşletmesi delme-patlatma çalışmalarının değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, Şırnak İli Silopi İlçesi Harbul Asfaltit Kömürü açık maden işletmesinde delme-patlatma çalışmalarının hacimsel verim, parça boyutu ve güvenlik parametreleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda sahada delme-patlatma çalışmaları yerinde takip edilmiş, teorik yaklaşımlardan elde edilen delme-patlatma parametrelerine göre öneriler geliştirilmiş, bu öneriler sahada uygulanmıştır. Önerilen deneme patlatmaları hacimsel verim ve parça boyutu açısından analiz edilerek her formasyon için ayrı değerlendirmeler yapılmıştır. Saha içerisinde güvenlik parametrelerinin değerlendirilmesi için sarsıntı analizleri yapılmış ve şev izleme istasyonu verileri değerlendirilmiştir. Açık ocak sahasında yürütülen dekapaj çalışmaları, yoğunluklu olarak, Gercüş, Midyat ve Cudi formasyonlarında yapılmaktadır. Hacimsel verimin göstergesi olan özgül şarj açısından Cudi formasyonunda 110 mm delik çapının, Gercüş ve Midyat formasyonunda 160 mm delik çapının daha verimli olduğu tespit edilmiştir. Boyut analizi açısından uygulanan deneme atımların tümünde sonuçlar 0-635 mm aralığında olup saha yükleme –taşıma ekipmanları tarafından yüklenebilir olduğu gözlenmiştir. Yapılan sarsıntı ve hava şoku ölçümlerinde nonel kapsüllerin uygun olduğu teyit edilmiştir. Cudi formasyonunda yapılan atımları için alınan şev izleme istasyonu verilerinin incelemesinde 6 saatlik yer değiştirme -1,4 mm ile -0,15 mm aralığında olduğu ve patlatmasız zaman dilimleri ortalamasına yakın bir değer olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle açık ocak işletmesinde Cudi formasyonunda uygulanan delme patlatma faaliyetlerinin şevlerin stabilitesini olumsuz yönde önemli ölçüde etkilemediği sonucuna varılmıştır.

In this study, it is aimed to carry out an investigation of drilling-blasting works in an Asphaltite Coal open pit quarry in the Silopi District of Şırnak Province in terms of volumetric efficiency, particle size and safety parameters. In this context, the field drilling-blasting works are followed on site, the suggestions are brought forward based on the drilling-blasting parameters obtained from theoretical approaches, and these suggestions are applied on-site. The suggested blasting tests are analyzed in terms of volumetric efficiency and particle size, and separate evaluations are performed for each formation. Tremor analyses are performed to evaluate the safety parameters on the site and the data of the slope monitoring station is evaluated. The stripping works conducted in the open pit site are mainly carried out in Gercüş, Midyat and Cudi formations. It is determined that 110 mm diameter of blasthole, 160 mm diameter of blasthole are more effective for Cudi and Midyat formations, respectively, in terms of specific charge, an indicator of volumetric efficiency. It is observed that the results are between 0-635 mm in all the test shots performed in terms of dimensional analysis, and they are loadable by the field loading and carrying equipment. In the tremor and air cannon measurements, it is confirmed that the nonel capsules are appropriate. In the examination of the slope monitoring station data taken for the shots performed in Cudi formation, it is determined that displacement is at the range of -1.4 mm and -0.15 mm, and it is a value close to the average of non-explosive time frames. Therefore, it is concluded that the drilling-blasting activities carried out in the Cudi formation in the open pit do not significantly affect the stability of slopes towards a negative direction.