Bazı ağır metal uygulamalarının in vitro ortamda çoğaltılmış juvenil Pistacia lentiscus L. (sakız ağacı) eksplantlarında triterpenoit miktarları üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, geleneksel tıpta birçok hastalığın tedavisinde kullanılan ve tıbbi olarak değerli sekondermetabolitleri içeren Pistacia lentiscus L. (Sakız ağacı) bitkisinin farklı konsatrasyonlarda bazı ağır metal(elisitör) uygulamalarının in vitro koşullarda bu bitkinin triterpenoit miktarları ve çeşidi üzerineetkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Bu bağlamda sakız ağacına ait olgun tohumlar 1mg/L IBA destekli MS besi ortamında çimlendirilmiş,elde edilen jüvenil sürgünler 1 mg/l BAP, 0.5 mg/L GA3 ile destekli MS besi ortamında prolifereedilmiştir. Aksenik stok materyallerden, yaklaşık 1 cm uzunluğunda alınan sürgünler 1, 2 ve 4 mg/Lolmak üzere 3 farklı konsantrasyonda bakır nitrat, gümüş nitrat, nikel nitrat, kurşun nitrat ve kobalt klorüriçeren 1 mg/L BAP ve 0.5 mg/L GA3 destekli MS besi ortamında kültüre alınmıştır. Kültürbaşlangıcından itibaren 28 gün sonra gövde ile yaprak kısımları oda sıcaklığında kurutularak etanolekstreleri hazırlanmış ve LC-MS/MS ile GC-MS analizleri yapılmıştır.Ağır metal elisitasyonu sonucunda P. lentiscus L. yaprak ve gövde ekstrelerinin antikanser özelliğibilinen ursonik, moronik, oleononik, mastikadienolik, oleonolik ve ursolik asit triterpenlerine aitmiktarlarının kontrol gruplarına oranla artış gösterdiği ayrıca kontrol grubunda bulunmayan bazıtriterpenoit bileşiklerin de sentezlendiği tespit edilmiştir. Ağır metal elisitasyonunun jüvenil sürgünlerinkontrol grubuna oranla ortalama gövde sayısını ve gövde oluşturma kapasitesini azalttığı, ortalama gövdeuzunluğunu ise arttırdığı belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Pistacia lentiscus L., in vitro, ağır metal, triterpenoit

In this study, it was aimed to determine the effects of some elicitor applications in differentconcentrations on the production of triterpenoid quantities of Pistacia lentiscus L.(Mastic tree), whichcontain valuable secondary metabolites, this plant in vitro conditions.In this context, mature seeds of mastic trees which are surface sterilized were germinated in MSsupplemented 1mg/L IBA and the obtained juvenile shoots were proliferated in MS mediumsupplemented with 1mg/L BAP, 0.5 mg/L GA3. Shoots taken about 1 cm in length from axenic stockmaterials were cultured in MS medium supplemented with 1 mg/L BAP, 0.5 mg/L GA3 and coppernitrate, silver nitrate, nickel nitrate, lead nitrate and cobalt chloride at 1, 2.and 4 mg/L concentrationsseperately. After 28 days from the beginning of culture, stem and leaf parts were dried at roomtemperature and ethanol extracts were prepared and analyzed by LC-MS / MS with GS-MS.As a result of the heavy metal elicitation, amounts of Ursonic, Moronic, Oleononic,Masticadienolic, Oleonolic and Ursolic acid triterpenes which are known anticancer properties of leaf andstem extracts of P. lentiscus L. are increased compared to the control groups and some triterpenoidcompounds not in the control group are also synthesized. It has been determined that heavy metalelicitations reduces the average number of shoot and stem forming capacity and increases the averagestem length of juvenile shoots compared to the control group.Key words: Pistacia lentiscus L., in vitro, heavy metal, triterpenoid