Mehdilik düşüncesinin İslam Mezheplerindeki yansıması

Abstract

Gelecekte ortaya çıkacak bir kurtarıcı düşüncesi, insanın yapısı gereği hemen hemen bütün din ve kültürlerde, farklı isimlerle ve farklı özelliklerle de olsa aynı amaca yönelik olarak yer alan ortak bir düşünce tarzıdır. Tarih boyunca insanların çeşitli zulüm, baskı ve sıkıntılara maruz kaldıkları dönemlerde, bir kurtarıcı düşüncesi veya mehdi inancı, bozulan düzeni sağlayacak, zulmü ortadan kaldırıp adaleti yayacak, kendilerini içine düştükleri bu ümitsizlik atmosferinden kurtaracak, yaşamlarına ümit kıvılcımları kazandıracak bir ümit ve sevinç kaynağı olmuştur.Bir kurtarıcıyı bekleme düşüncesi, sadece Yahudi ve Hristiyanlarda değil, bütün toplumlarda insanlığın ortak bir inancı, ümidi ve kurtuluş iadeli olmuştur. Tarihsel süreçte Müslümanlar arasında da onları içinde yaşadıkları dönemdeki sıkıntılardan kurtaracak biri ya da zamanla geleceği umulan kişi olarak değişik Mehdi anlayışları hâkim olmuştur. İslam Mezheplerinde bir kurtuluş fikri olarak Mehdilik, hemen hemen bütün Şia fırkalarında temel bir inanç esası olarak kabul edilmesine rağmen Ehl-i Sünnette konu ile ilgili Kuran-ı Kerim'de açık bir ifade bulunmadığı için inanç esasları arasında sayılmamış, daha çok hadisler ışığında farklı görüşler ileri sürülmüştür. Öte yandan İslam düşünce tarihinde son dönemlerde Mehdilik düşüncesini kullanarak ortaya çıkan ve mezhepleşen Bahailik ve Kadiyanilik gibi oluşumlar da görülmüştür. Bu çalışmada, bu gibi İslam Mezheplerinde mehdilik düşüncesinin yansımaları ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Mehdi, Kurtarıcı, Mezhep, Mehdilik, İnanç

The notion of a savior that will emerge in the future is a common mentality taking place in almost every religion and culture because of human nature for the same purpose despite being under different names and characteristics. Throughout history, in periods when people underwent numerous types of cruelty, oppression and troubles, the notion of a savior or the belief of Mahdi has been a source of hope and joy that will restore the disturbed order, remove cruelty and spread justice, save them from despair they found themselves in and add sparks of hope into their lives.The thought of waiting for a savior has been a common belief, hope and salvation of humanity not only in Judaism and Christianity but also in all societies. In the historical process, various understandings of Mahdi as the person that will save them from their troubles of that period or who will arrive in time have prevailed among Muslims as well. Although motive of Mahdi as an idea of salvation in Islamic sects is accepted as an essential belief almost in every Shi'a division, it has not been counted as an essential belief because there is no clear statement in the Quran among the Followers of Sunnah and opinions were put forward mainly in the light of the hadith. On the other hand, there have been formations emerged by using the Mahdi notion and that were sectarianized such as Bahá'i Faith and Ahmadiyya. In this study, the reflections of the Mahdi motive in such Islamic sects have been discussed.Keywords: Mahdi, Savior, Sect, Mahdism, Faith