Türkiye ile OECD ülkeleri arasındaki dış ticaretin çekim modeli çerçevesinde analizi

Abstract

Dış ticaret, uluslararası alanda geçmişten beri tercih edilen bir ekonomik ilişki olarak karşımıza çıkmaktadır. İhtiyaçların fazlası ve çeşitliliği insanların birbiriyle olan değiş-dokuş ilişkisi kurmasına yol açmıştır. Ülkeler de birbirleriyle çeşitli nedenlerle ticaret yapar. Dolayısıyla dış ticaret, özellikle gelişmiş ülkelerde sanayilerin verimliliğini artırması, teknolojilerini ilerletmesi ve sektörler arasında kazançlarını etkinleştirmesi gibi sağladığı katkıları açısından önemli bir yere sahiptir. Dış ticareti etkileyen faktörler içinde en önemlisi ülkeler arasındaki mesafedir. Bu bağlamda, ülkeler arasındaki mesafe dış ticareti ilişkilendiren ve etkisini ölçen ve son zamanlarda amprik çalışmalarda sıkça kullanılmaya başlayan çekim modeli çalışmanın ana konusudur. Çekim modeli, dış ticaret akımlarını ampirik olarak başarılı bir şekilde açıklayan ve günümüze doğru kullanımı yaygınlaşan bir modeldir. Temeli 17. yüzyılın ikinci yarısına dayanan bu model, Sir Isaac Newton un Yer Çekim Kanunu'na (The Law Of Gravity) dayanmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye ile OECD ülkeleri arasında 1996-2017 döneminde gerçekleşen ikili ticaret, çekim modelini kullanılarak panel veri yöntemi aracılığıyla ayrıntılı bir biçimde analiz edilmiştir. Çalışmada; reel GSYH, nüfus, reel efektif döviz kuru, mesafe değişkenlerinin yanında kukla değişken olarak da AB'ye üyeliği kullanmıştır. Yapılan amprik analiz sonucuna göre; reel GSYH ve reel döviz kuru değişkenlerinin ticaret hacmi üzerinde istatistikî olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu ve Türkiye'nin dış ticaretine olan etkiyi açıklamada belirlenen değişkenlerden mesafe ve nüfus değişkenlerinin ise anlamsız olduğu sonucuna varılmıştır.

Foreign trade has emerged as a preferred economic relationship in the international arena. The surplus and diversity of the needs have led to the formation of a change-touch relationship with each other. Countries trade with each other for various reasons. Therefore, foreign trade has an importantplace especially in developed countries in terms of their contribution to increase the productivity of industries, advance their technologies and activate their gains among sectors. The most important factor affecting foreign trade is the distance between countries. In this context, the main subject of the study is the gravitational model that relates the distance between countries and measures the impact of foreign trade and has recently been used frequently in empirical studies. The gravitational model is an empirically successful model of foreign trade flows and its usage towards the present is becoming widespread. The gravitational model, which dates back to the second half of the 17 thcentury, is based on Sir Isaac Newton's Law of Gravity. In this study, biletarel trade among the OECD countries and Turkey 1996-2017 period have been analyzed in detail through the gravity model using panel data methods. In the study, real GDP, population, real effective exchange rate, distance variables as well as the dummy variable has used EU membership. According to the empiricalanalysis; real GDP and real exchange ratevariables have a statistically significant effect on trade volume and Turkey's foreign trade and the influence of the variables determined from the statement and concluded that the population variable is meaningless.