Lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı ve obezite yaygınlığının değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığını ve obezite sıklığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu çalışma Ekim 2019 – Ocak 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Gaziantep ili Şahinbey İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı İMKB Anadolu Lisesi'nde 2019-2020 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 658 öğrenci oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş, evrenin tamamı örnekleme alınmıştır. Çalışma, araştırmaya katılmayı kabul eden 570 (katılım oranı % 86.6) öğrenci ile tamamlanmıştır. Veri toplanmasında sosyo-demografik ve beslenme ile ilgili özellikleri içeren `Tanıtıcı Bilgi Formu'' ve `Adölesanlarda Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği'' kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 23.0 istatistik paket programında yapılmıştır. Veriler değerlendirilirken yüzdelik, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Normalite testi sonucuna göre t testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Araştırmanın yapılması için ölçeğin Türkiye geçerlilik ve güvenirlik çalışmasını yapan yazarlardan yazılı izin, etik kurul izni, Millî Eğitim Bakanlığı'ndan ve okul yönetiminden kurum izni, öğrenci velilerinden yazılı izin ve öğrencilerden onam alınmıştır. Çalışma bulgularına göre öğrenciler 14-18 yaş aralığında olup, %30.5'i 15 yaşında ve %62'si kız öğrencidir. Çalışmaya katılan öğrencilerin % 67.0'ı normal vücut ağırlığında ölçülmüştür. Öğrencilerin, Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği İşlevsel Alt Boyutu puan ortalaması 25.20±5.28, Etkileşimli Alt Boyut puan ortalaması 18.01±4.79 ve Kritik Alt Boyut puan ortalaması 26.97±3.76'dır. Öğrencilerin Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği genel puan ortalaması 70.18±9.01 olarak hesaplanmıştır. Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalamalarının sosyodemografik özelliklerine göre karşılaştırılması sonucunda öğrencilerin babalarının eğitim durumuna göre puan ortalamaları arasında istatiksel açıdan anlamlı düzeyde farklılık saptanmıştır (p<0.05). Öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenme konusunda bilgi alma durumuna göre ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulunmuştur. Yeterli ve dengeli beslenme konusunda bilgi alanların almayanlara göre puanı daha yüksektir. Öğrencilerin fast-food tarzı yiyecek tüketme sıklığına göre Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalamaları arasında istatiksel açıdan anlamlı düzeyde farklılık saptanmıştır (p<0.05). Farkın fast-food tarzı yiyecekleri her gün tüketen ve haftada 1 kez tüketen öğrencilerden kaynaklandığı belirlenmiştir. Öğrencilerin beden kitle indeksi, gün içinde öğün atlama durumu ile Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalamaları arasında istatiksel açıdan anlamlı farklılık olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).Sonuç olarak öğrencilerin, beslenme okuryazarlığının orta düzeyin üzerinde olduğu ve beden kitle indeksleri ile ilişkili olmadığı söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Lise Öğrencisi, Beslenme, Okuryazarlık, Obezite, Okul Hemşiresi

This research was conducted to determine nutritional literacy and the frequency of obesity in high school students. This descriptive and cross-sectional study was carried out between October 2019-January 2020. The population of the study consisted of 658 students studying at the IMKB Anatolian High School affiliated to Gaziantep, Şahinbey District National Education Directorate in the 2019-2020 academic year. The sample selection was not made, the all universe sample was taken.The study was completed with 570 (86.6% participation) students who agreed to participate in the research. In the data collection, 'İntroductory Information Form' and 'Nutritional Literacy Scale İn Adolescents'which includes sociodemographic and nutritional features were used. Statistical analysis of the data was done in SPSS 23.0 statistical package program. Percentage, arithmetic mean and standard deviation values were calculated when evaluating the data. t test and variance analysis were used according to the normality test results. In order to conduct the research, written permission from the author who conducted the validity and reliability study of the scale for Turkey, ethics committee permission, institutional permission from the Ministry of National Education and the school administration, written permission from the parents and consent from the students were obtained. According to the findings of the study, students are between the ages of 14-18, 30.5% are 15 years old and 62% are female students. 67% of the students participating in the study were measured at normal body weight. The average score of the students for the Functional Sub-Dimension of the Adolescent Nutrition Literacy Scale is 25.20±5.28, the average of the Interactive Sub-Dimension is 18.01±4.79 and the average of the Critical Sub-Dimension is 26.97±3.76. The overall score average of the students' Adolescent Nutrition Literacy Scale was calculated as 70.18±9.01. As a result of comparing the mean scores of the Adolescent Nutrition Literacy Scale according to their sociodemographic characteristics, a statistically significant difference was found between the mean scores of the fathers of the students (p<0.05). A statistically significant difference was found between the mean scores of the scale according to the students' getting information about adequate and balanced nutrition. Those who receive information on adequate and balanced nutrition have higher scores than those who do not. There was a statistically significant difference between the mean scores of the Adolescent Nutrition Literacy Scale according to the frequency of fast-food style food consumption of the students (p <0.05). It was determined that the difference was caused by students who consume fast-food foods every day and consume once a week. It was determined that there was no statistically significant difference between students' body mass index, meal skipping during the day and Adolescent Nutrition Literacy Scale score averages (p> 0.05).As a result, ıt can be said that students nutritional literacy is above the middle level and is not related to body mass indexes.Keywords: High School Student, Nutrition, Literacy, Obesity, School Nurse