Whitehead`de deneyim kavramı

Abstract

Bu tez, A. N. Whitehead'in Organizma Felsefesinde 'deneyim' kavramının açımlanmasını hedeflemektedir. Whitehead Metafiziğinin temeli, evrenin deneyimsel etkinliklerden oluştuğu ve tüm bu etkinliklerin birbirleriyle karşılıklı bağlantı içerisinde gerçekleştiği fikrine dayanır. Deneyim etkinliği, sürekli yeniyi talep eden bir dinamizme sahiptir. Böyle bir tasarımda, deneyim, ne yalnızca insan varlığının rasyonel algısına indirgenen içeriksiz kavramlarla, ne öznenin töz-nitelik kurgusunun mantıksal formları aracılığıyla ne de salt duyumlara dayalı gerçeklik algısının verileriyle tanımlanabilir; aksine, deneyim, varlığın, aktüel dünya içinde düşünülmesi gereken ve tüm özne-nesne ikiliklerini içinde eriten varolma etkinliğinin adıdır. Aktüel dünya, her aktüel varlığın birbirini deneyimlemeye açık olduğu oluş süreçlerinden meydana gelir. Kartezyen Felsefenin, varlığın gerçek var olma koşullarını yok sayan, tüketen ve gerisinde varlığı, tarihsel bir artık olarak bırakan düşünme sistemi, Whitehead için kabul edilemez görünüyor. Bu anlamda Whitehead'in önerdiği sistem, insanın 'anlık deneyiminin' yorumlanmasından yola çıkar ve evrendeki tüm deneyimsel çeşitliliğin bu temel üzerinden açıklanabileceği iddiasını taşır.

The thesis aims to elucidate the concept of experience in Whitehead's philosophy of organism. The main principle of Whitehead's Metaphysic is based on the idea that the universe consists of experiential activities and that all these activities come into reality in a way which is interconnected. The activity of experience includes a dynamism that demands perpetually novelty. Within a conception as such, the experience can be defined neither by the concepts without objective content that are reduced to the rational perception of human existence, nor through the logical forms of substance-quality design, nor by the intuitions of perception of reality based on sensations. On contrary, the experience is the name of becoming of being which is ought to be thought in terms of the actual world and fuses all subject-object dualities. The actual world rises on the processes of being in which each actual entity is open to the experiences of each other. The way of thinking of Cartesian Philosophy which consumes and ignores the actual conditions of becoming of being and, thus releases being as a historical waste seems to be unacceptable for Whitehead. In this sense, the system proposed by Whitehead is grounded on the interpretation of `human-beings' immediate experience` and claims that all experiential pluralities in this world can be explaned by this bases.