Huzurevinde yaşayan yaşlıların geleceğe yönelik beklentilerinin özbakım gücü ve yaşam doyumuna etkisi

Abstract

Yaşlılık dönemi; tıpkı bebeklik, çocukluk, gençlik gibi kendine özgü özellikleri olan dönemlerden biridir. Son yıllarda dünya nüfusundaki yaşlı nüfusun artan payı yaşlı sağlığı, gerontoloji hemşireliği, sağlıklı yaşlanma gibi kavramların gündeme gelmesine yol açmıştır. Aile yapısındaki değişmeler, kadının çalışma hayatındaki rolünün artması ile huzurevlerine olan ihtiyacı artırmıştır.Bu çalışma, huzurevinde yaşayan yaşlıların geleceğe yönelik beklentilerinin öz bakım gücü ve yaşam doyumuna etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Kesitsel tipte olan bu araştırma Karabük'teki Yücel Huzurevi'nde 15.02.2010 ? 15.03.2010 tarihleri arasında yapılmıştır.Araştırmanın evrenini Karabük ili Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na bağlı huzurevinde yaşayan kadın ve erkeklerden oluşan toplam 111 kişi oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş, araştırmaya katılmayı kabul eden 103 yaşlıya (%92.8) ulaşılmıştır.Veri toplama aracı olarak literatür doğrultusunda hazırlanan ve 28 sorudan oluşan tanımlayıcı anket formu, Kearney ve Fleischer tarafından 1979 yılında geliştirilen ve ülkemizde geçerlilik ve güvenirliği Nahcivan (1993) tarafından yapılmış olan, 35 maddeden oluşan öz bakım gücü ölçeği (ESCA) ile 1961 yılında Nevgarten ve Havinghurst tarafından hazırlanan 20 sorudan oluşan, ülkemizde geçerlilik ve güvenirliği Karataş S. ve Karataş K. (1988) tarafından yapılmış olan yaşam doyumu ölçeği kullanılmıştır.Elde edilen veriler bilgisayarda SPSS 12.00 paket programında değerlendirilmiştir, veriler sayı (%) ve aritmetik ortalama, ± standart sapma ile ifade edilmiştir. Ayrıca t testi ve çok yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p< 0.05 olarak kabul edilmiştir.Araştırmadan elde edilen verilere göre; yaşlılarda geleceğe yönelik beklentilerine büyük bir çoğunluğu `ölüm' yanıtını vermiştir. Öz bakım gücü ve yaşam doyumu puan ortalaması en düşük `ölüm' yanıtını veren grupta, en yüksek ise `mutluluk, sağlık' yanıtını veren grupta saptanmıştır. Öz bakım gücü geleceğe yönelik beklentiler ile karşılaştırıldığında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Beklentisi olumlu yönde olan kişilerde öz bakım gücünün daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yaşam doyumu ile karşılaştırıldığında ise en yüksek puan mutluluk, sağlık cevabını veren, en düşük puan da ölüm cevabını veren gruptan alınmış olmasına karşın, istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık saptanamamıştır (p> 0.05).Bu sonuçlar doğrultusunda yaşlıların en büyük sorununun unutulmak, aranmamak, ziyaret edilmemek olduğu belirlenmiştir. Unutulmak hissi ile ortaya çıkan geleceğe yönelik umutsuzluk, olumsuz beklentiler onların öz bakım güçlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Yaşam doyumunda da geleceğe yönelik beklentiler ile ilgili istatistiksel açıdan anlamlı sonuçlar elde edilememiştir.Bu olumsuz durumu olumlu hale çevirmek için yaşlıları meşgul edecek, onlara yeni pencereler açacak, yeni beceriler kazandıracak ilgi alanları doğrultusunda kurslar, eğitim programları, geziler, spor aktiviteleri, toplantılar organize edilmelidir. Yaşlıların öz bakım gücünü ve yaşam doyumunu artırmada yeterli sayıda hemşire istihdamının önemli olacağı düşünülmektedir.

The senility term is one of the periods which have specific specialities the same as babyhood, childhood and youth. During recent years, the increasing portion of the elder population of the world population has caused to make those concepts become current issues which are health of the elders, gerontology nursing and healthy aging. The changing of family structure and the increasing women roles in working life have caused to increase the necessity of nursing homes.This study was made in order to detect the effects of elders' future expectations, who are living in nursing homes, on their intensity of self care and their life satisfaction. This research, which is cross-sectional, was conducted at Yucel Nursing Home in Karabuk , during the dates 15.02.2010 ? 15.03.2010.The research environment is composed of 111 females and males who are living in nursing home at Karabuk city centre which subordinates in Social Services and Child Protection Agency. In that research, instead of samples selection, 103 old age volunteers were attained (%92.8).As conducting research data; a descriptive survey form which is prepared according to literature and which is composed of 28 questions, an intensity of self care measure (ESCA) which was developed by Kearney and Fleischer in 1979 and its validity and reliability which were made by Nahcivan (1993) in our country and which is composed of 35 different items. Furthermore a life satisfaction measure were used which was prepared by Nevgarten and Havinghurst in 1961 and which is composed of 20 questions and its validity and reliability which were made by Karatas S. and Karatas K.(1988) in our country.All gathered data were evaluated with SPSS 12.00 computer program. All data were expressed with numbers (%) and arithmetical mean, ± standard deviation. Furthermore t test and multiple oriented variance analysis (ANOVA) were used. The level of statistical meaningfulness was accepted as p<0.05.According to gathered data from the research; most of the elders have answered to their future expectations as death. In that group, intensity of self care and life satisfaction were determined at the lowest status. In other group that has answered to the question as happiness and health, intensity of self care and life satisfaction were established at the highest status. When the intensity of self care and future expectations were compared statistically, a meaningful difference was found (p<0.05). On the group of people who have positive future expectations, higher intensity of self care was determined. When the life satisfaction and future expectations were compared, the highest status was determined in a group that has answered to question as happiness and health. The lowest status was determined in a group that has answered to question as death. On the other hand, statistically not any meaningful result was obtained (p>0.05 ).According to those results; the main problems of the elders are determined as being forgotten, not missed and not visited. Prudential despair caused by being forgotten, and negative expectations cause their intensity of self care in a negative way. At life satisfaction issue related future expectations, statistically not any meaningful result was determined.To avert that negative situation in to positive, to keep elders busy, to open them new windows, to organize them new courses which is useful to gain new abilities for them towards their interests, education programs, trips, sport activities and meetings should be organized. Sufficient number of nurse employment would be significant to increase the elders' intensity of self care and life satisfaction.