Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin fiziksel, sosyal, duygusal ve ekonomik etkilenimlerini ve bakım veren aile üyesinin sosyodemografik özellikleri ile bu özelliklerin bakıcı yükü ile ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, 02 Ocak 2011-02 Mart 2011 tarihleri arasında Samsun Mehmet Aydın Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Servisinde yatarak tedavi alan kanser hastalarına primer bakım veren 273 aile bireyi oluşturmuştur. Win Episcope 2,0 programıyla örneklem büyüklüğü minimum 160 olarak belirlenmiş, araştırma kapsamına belirlenen tarihler arasında serviste tedavi alan kanser hastalarının primer bakıcısı olan, araştırmadan dışlanmasını gerektirecek bir nedeni olmayan, araştırmaya katılmayı kabul eden tüm aile bireyleri (195 kişi) alınmıştır. Verilerin toplanmasında hastayla ilgili bilgilerinde yer aldığı soru formu ve ``Zarit Bakıcı Yükü Ölçeği'' kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçe'ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirlik çalışması İnci tarafından 2006 yılında yapılmıştır. Ölçekten en az 0, en fazla 88 puan alınabilmektedir. Ölçek puanının yüksek olması, yaşanılan sıkıntının yüksek olduğunu göstermektedir. Veriler bilgisayarda SPSS 17,0 paket programı ile değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde; Tanımlayıcı istatistikler, Spearman korelasyon analizi, Kruskal Wallis ve Mann-Whitney U testleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere göre; Araştırmaya dahil edilen bakım verenlerin yaş ortalaması 37,24±11,68 olup, %56,4'ünün kadın olduğu ve %71,3'ünün evli olduğu tespit edilmiştir. Bakım verenlerin %43,6'sının hastanın çocuğu olduğu ve %71,3'ünün çalışmadığı, %49,2'sinin ise eğitim durumunun ilköğretim olduğu saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan bakım verenlerin Bakım Verme Yükü Ölçeği'ne göre puan ortalaması 39,02±18,44 (14-88) olarak elde edilmiştir.Araştırma kapsamına alınan bakım verenlerin eğitim düzeyinin (p<0,01), hastaya bakım verme sürelerinin (p<0,001), hastanın cinsiyetinin (p<0,05), hastaların yardımsız tuvalete gidebilmesinin (p<0,001), idrarını (p<0,001) ve dışkısını kontrol edebilmesinin (p<0,001) bakım yükünü (bakımın ortaya çıkardığı psikolojik sıkıntı, fiziksel sağlık problemleri, ekonomik ve sosyal problemler) etkilediği bulunmuştur. Hastanın yaşı ve bakım verenin yaşı ile bakım verme yükü ölçek puanı arasındaki ilişkinin önemli olmadığı, bakım verenin cinsiyeti ve medeni durumunun bakım yükünü etkilemediği bulunmuştur (p>0,05). Bu konuda hemşirelerin kanserli hastalara bakım veren aile bireylerinin yaşayabileceği güçlüklere, bakım yüküne ve diğer sorunlara ilişkin farkındalık oluşturması ve onların sorunlarını göz ardı etmemesi önerilmektedir.

The study aimed to investigate physical, social, emotional and economical affection of family members caring cancer patients and socio-demographic characteristics of family caregiver and the relationship between these features and caregiver burden. Study population includes 273 primary family caregivers of cancer patients receiving inpatient treatment at Samsun Mehmet Aydın Training and Research Hospital, Radiation Oncology Service between 02 January 2011 and 02 March 2011. Minimum sample size was calculated by using Win Episcope 2.0 program (n=160). Primary caregivers of cancer patients receiving treatment in radiation oncology service between the dates specified above and caregivers who do not have any exclusion criteria and caregivers who accept to participate in the study (n=195) were included in the study. A questionnaire including information about the patients and ``Zarit Caregiver Burden Scale?? was used to obtain data. The scale was adapted to Turkish by İnci in 2006. Validation and reliability studies of the scale were performed by the same researcher. Minimum and maximum total scores in the scale are 0 and 88 respectively. Higher scores indicate higher caregiver burden. Data were analyzed using SPSS, version 17.0 software. Descriptive Statistics, Spearman?s Correlation analysis, Kruskall Wallis and Mann-Whitney U test were used for statistical analysis. According to the data obtained from the study, the mean age of the caregivers was 37.24±11.68 of the caregivers, %56.4 were female and %71.3 were married. Again, %43.6 had children, %71.3 were unemployed and %49.2 were primary school graduate. The mean score of Caregiver Burden Scale of the caregivers participated in the study was 39.02±18.44 (14-88). It was revealed that educational level of the caregivers participated in the study (p<0.01), duration of caregiving (p<0.001), patient?s gender (p<0.05), going to the toilet unassisted (p<0.001) and control of excreta (p<0.001) have influence on caregiving burden (psychological distress, physical health problems, economic and social problems). Study results also revealed that the ralationship between patient and caregiver age and caregiving burden is not significant and caregiver gender and marital status did not have any influence on caregiving burden (p>0.05). It is recommended that nurses should raise awareness about difficulties that family members of cancer patients may experience and nurses should not ignore their problems.