Samsun il merkezi ile Tekkeköy çevresinde havada bulunan kükürt dioksit (SO2), amonyak (NH3) ve duman konsantrasyonlarının meteorolojik faktörlerle ilişkisinin araştırılması

Abstract

-66- OZET Bu çalışmada, Samsun Merkezi ve Tekkeköy bölgesinde atmosfer kirlenmesinin derecesi ve kirlenmeyi etkileyen çeşitli faktörler ve şart lar ele alınmıştır. Çalışmamızın birinci safhasında, bölgenin topoğrafik ve coğ- rafik durumu, atmosfer kirlenmesine tesir edebilecek çeşitli meteorolojik faktörler, kirlilik kaynakları ve yakıt tüketimi incelenmiştir. Elde edi len veriler göz önünde bulundurularak en uygun yerlere ölçüm istasyonları kurulmuştur. îkinci aşamada, kirlilik derecesinin doğru bir şekilde tes- biti için uygun parametreler seçilmiş, Kükürtdioksit(SO2) ve Duman( Smoke ) en uygun kirlilik indikatörü olarak seçilmiştir. Elde edilen çeşitli ölçüm değerleri arasında bağıntı(kore- lasyon) analizleri yapılmıştır. Aylık ortalamalar için yapılan çoklu korelasyon analizinde korelasyon katsayılarının minimum r= 0,552 ile maksimum r= 0,976 arasında değiştiği görülmüştür. Böylece kirlilik konsentasyonu ile meteorolojik pa rametrelerden `sıcaklık-Nispi Nem-Basınç',', arasında ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Meteorolojik parametrelere bağlı olarak S02, duman ve NH3` ün değişimide sıcaklık, nispi nem, basınç, yağış, rüzgar yönü ve hızı esas alınmış, kirliliğin bunlara göre azalıp çoğalması incelenmiştir. Bu araştırma şehrimizde hava kirliliğinde yapılmış en kap samlı çalışma olup, geçmişte vuku bulan olayların tekrar yaşanmaması için bir model araştırması niteliğinde bulunduğunu söylememiz mümkündür.

-67- SUMMARY In this study the level of atmospheric pollution and factors and conditions influencing on pollution has been investigated. In the first section of study the topographical and geographical positions of the region, various meteorological factors affecting on atmospheric pollution of the region, pollution sources and using up fuel. were examined. Measurement stations were installed by regarding the data given. In the second phase, the comforable parameters were chosen for the determination of the pollution degree in accurately and smoke was taken as the most reasonable pollution indicator. Correlation analysis were succeeded in between various measurements results. It was observed that correlation coefficients vary between r= 0,552 in minumuma and r= 0.976 in maximuma values in multiple correlation analysis made for monthly averages. In this way the relation between pollution parameters and `temperature- relative humidity-pressure` from meteorological parameters have been shown. Also in depend on the meteorological parameters, the variations in S0`, smoke and NHL concentrations with based upon temperature, relative humidity, pressure, manner of raining, the speed and the direction of wind and increasing and decreasing of pollution according to these were investigated. Research in question is the most serious investigation in concern with air pollution had been made in Samsun which may be regard as a model study to prevent the repetition of the events occurred before.