Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen arpanın tane verimi ile bazı karakterlerine azot, fosfor ve potasyumlu gübrelerin etkileri üzerine bir araştırma

Abstract

44 8. ÖZET Çeşitli gübre kombinasyonlarının arpanın verimine ve ve rim unsurlarına etkisinin araştırıldığı bu çalışma, 1986-1987 yılında, Samsun-Kurupelit'te Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi 'ne ait arazide `Şansa Bağlı Bloklar Deneme Deseninde faktöriyel Deneme` tertibine göre ve dört tekerrürlü olarak yü rütülmüştür. Araştırmada, Orta Anadolu Bölge Zirai Araştırma Enstitü sü' nden temin edilen `Yıldırım Arpa` çeşiti kullanılmıştır. De neme konuları şu şekildedir. Azotlu gübre olarak 0-4-8 ve 12 kg/da N seviyeleri, fos- forlu gübre olarak 0-3 ve 6 kg/da P2O5 seviyeleri ve potasyum la gübre olarak da 0-5 -kg/da K20 seviyelerinde gübre uygulanmış tır. Denemelerde % 21'lik kristal amonyum sülfat, % 41-43' lük granule triple süperfosfat ve % 50-52 'lik potasyum sülfat güb releri kullanılmıştır. Çeşitli gübre kombinasyonlarının bitki boyu, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, bayrak yaprağı uzunluğu ve tane verimine olan etkilerinin araştırıldığı bu çalışmadan çıkarılan sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. 1. Uygulanan gübre dozlarından azotun, bitki boyuna olan etkisi önemli çıkmıştır. En düşük bitki boyu 65.75 cm. ile kont rol parselinden alınırken, en yüksek bitki boyu `76.50 cm. ile N3POK1 parselinden alınmıştır. 2. Bayrak yaprağı uzunluğuna, uygulanan gübre dozlarından biç birisinin istatistiki olarak önemli bir etkisi olmamıştır.4-5 3. Uygulanan gübre dozlarından azotun, hektolitre ağırlı ğına olan etkisi önemli bulunmuştur. Hektolitre ağırlığı en dü şük 51.00 kg. ile NOP2KO parselinden alınırken, en yüksek hek tolitre ağırlığı 53.87 kg. ile NOP1KO, ve N3P1K1qP^Kq, parsel lerinden alınmıştır. 4. Bin tane ağırlığına, azot istatistiki olarak çok önem li derecede etkide bulunmuştur. En düşük bin tane ağırlığı 36.65 gr. ile N1P1KO parselinden elde edilirken, en yüksek bin tane ağırlığı ise 39.48 gr. ile NOP2K1Q, parselinden elde edilmiştir. 5. Tane verimine, uygulanan gübre dozlarından potasyum önemli, azot ve fosfor istatistiki olarak çok önemli derecede etkide bulunmuşlardır. Tane verimi en düşük olan parsel 210. 54- kg. ile N0P2K1 en yüksek parsel ise 501.31 kg/da ile N3P2K1 6. Tane verimi ile bitki boyu arasında (r:0.496) olumlu ve önemli bir ilişki, tane verimi ile bin tane ağırlığı arasın da (r: -0.550) olumsuz yönde ve çok önemli bir ilişki bulunmuş tur. Buna karşılık, tane verimi ile bayrak yaprağı uzunluğu ara sında (r: 0.170) önemli bir ilişki bulunmamıştır. Aynı şekilde,,tane verimi ile hektolitre ağırlığı arasında da (r: -0.020) önem li bir ilişki bulunmamıştır. 1 Bu değerlendirmeler sonucunda Samsun'da arpaya, dekara 8-12 kg. civarında azotlu (N) gübreler, 3-6 kg. civarında fos forlu (P2O5) gübreler ve 5 kg. civarında da potasyumlu (K2O) gebreler uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

46 j 9. SUMMARY ' This study was conducted, to investigate. the effects- of -. various fertilizer combinations on the yield and yield components of `barley as the `Randomized blocks` design' in the plots of On- dokuzmayis University Agricultural Faculty- in 1986-1987.- At the research `Yıldırım Barley` variety that provided - ¦¦. > from Regional- Agricultural Research Enstitute of Central Anatolia Ankara was used. The research subjects were as follows. The levels of nitrogen 0-4-8 and 12 kg.; phosphorus 0-3 and, 6 kg. and 0-5 kg. potassium for per decare were applied. The results of this study that the effects of various ferti lizer combinations on plant height, hectoliter weight, 1000 seed weight, flag leaf length and seed yield is investigated, could be summarized as follows: 1. The effect of nitrogen on plant height was significant (P<t>.05). The lowest plant height was obtained with an average of 65.75 cm. from control plot and the highest with an average of 76.50 cm. from N-P^ plot. 2. There was not any statistical significant effect of the levels of fertilizers on flag leaf length. 3. The effect of nitrogen on hectoliter weight was signifi cant (P<0.01). The highest hectoliter weight was determined with an average of 53.87 kg. from NqPjKq, N^Kçand N5P1K1 plots, the lowest with an average of 51.00 kg. from Nj_Pj_Kq plot. 4. The effect of nitrogen on 1000 -seed weight was highly significant (P40.01). The highest 1000-seed weight was observed 1 with an average of 39.48 g. from N0PpK, plot and the lowest with i an average of 36.6.5 g. from N-^PjKq plot.4-7 5. The effect of potassium on seed yield was significant (P<0..05), nitrogen and phosphorus was highly significant (PfO.Ol). The highest seed yield was obtained with an average of 501.31 kg. perdecare from N,P.K plot and the lowest with an average of 5 d ± 210.54 kg. per decare from N_P KL plot. 6. A positive and significant relation was found between seed yield and plant height (r:0.496) and a negatif and highly significant relation was found between seed yield and 1000 -seed weight (r: -0.550). Howewer, there was not any significant relation between seed yield and flag leaf length (r:0.170). As the simi lar; there was not any significant relation between seed yield and hectoliter weight (r; -0.020). Depending upon the results; the barley agriculture under the Samsun1 s ecological Conditions to apply of about 8-12 kg. nitrogen (N), 3-6 kg. phosphorus (PpO,-) and 5 kg. potassium (K20) for per decare could be recommended.