Samsun yöresinde hava ve yağmur suyundaki kükürt dioksit (SO2) konsantrasyonları ile hava kütleleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

-79- Ö Z E T Bu çalışmada, Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan Samsun ili ve civarında Asit birikimi ve Asit Yağışlara neden olan kükürtdioksit gazının; hava ve. yağış suyundaki miktarının tesbiti için ölçümler yapılmıştır. Elde edilen değerlerin hava akımlarıyla bağlantıları araştırılmıştır. Ölçümler Samsun-Sinop Karayolu üzerinde, şehir merkezine 10 km uzaklık taki Meteoroloji Bölge Müdürlüğünde yapılmıştır. Yer seçiminde mahalli kirlilik kaynaklarından uzak olması, aynı zamanda rüzgar yönü ve hızının çalışma yerinde ölçülmesi tercih sebebi olmuştur. Ölçülen SO2 değerleri ile rüzgar yönü ve hızı arasında ilişkiler aylık ve mevsimlik olarak araştırıl mış, korelasyon katsayıları ve regresyon denklemle ri elde edilmiştir. Yağış suyundaki SO2 değerlerinin mukayesesi ortalama 1500 m (850 Hp) seviyedeki rüzgar yönü ve hızı ile yapılmıştır. Bunun nedeni yağış meydana getiren bulutların genellikle bu seviye civarında bulunmalarıdır. Yağış suyu ve havada ölçülen SO2 değerleri ile hava kütlelerinin ha reketleri birlikte değerlendirildiğinde, Samsun bölgesinde hava ortamı ve ya ğıştaki SO2 konsantrasyonlarının rüzgar yönü ve hızı ile yakından ilgili ol duğu ortaya çıkmaktadır. Zaman zaman görülen yüksek konsantrasyonların büyük ölçüde hava kütleleri ile taşınma sonucu olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, Samsun Bölgesinde görülen hava kirliliğinin ve yağış suyundaki asitliğin sadece lokal kirlilik kaynakları ile ilişkili olmadığı, Avrupa ülkeleri ile Rusyadaki kirlilik kaynaklarından hava kütleleri ile ta şınan SO2 nin kirlenmede önemli payı olduğu ortaya çıkmaktadır.

-80- SUMMARY In this study, the relationships between Atmospheric air mass movements and SO concentrations in air and rain around city center of Samsun which i is situated in the Middle Blacksea Region. Meteorological parameters and SO concentrations in air and rain were measured in the regional Meteorological Ceater which is located 10 km west to the city center of Samsun and inzthe sea level topograph. Because of the local MMteorological parameterssuch as surface wind direction and distance measurements place is thought to be avoid of the local city center air pol lutants. The relationships between measured SO values and meteorological pa rameters were analyzed monthly methods »The correlations of SO values in rs Bain withwwMd parameters were made for 1500 m high meteorological measure ments. Because the clouos which carry the rain to the Samsun Region is gene rally transports around 1500 m high in the Atmosphere. According to the data obtained from the measured SO values and rela- 2 tionships between SO vaiiuSstaniimHteibr.oiısgİBal parameters, the high SO oo concentrations in air and rain around Samsun are mostly related to the air mass movements, in other terms SO/ is transported by air mass movements. As a result, it can be concluded that the air pollution and acidity of rain in the Samsun area is originated not only from local pollutans but also worldwide air mass transports which carry the air pollutantsoiof Europe and Russia.