Samsun civarında yetiştirilmekte olan patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve bazı önemli özellikleri üzerinde bir araştırma

Abstract

7. ÖZET Bu çalışma, Samsun civarında yetiştirilen mahalli ve ya bancı kaynaklı patates çeşitlerinin verim ve bazı karakterle rinin tespiti amacıyla 1988 yılında Bafra ekolojik koşulların da yapılmıştır. Çalışmada, beşi yabancı kaynaklı (Resy, Gra nola, Planta, Semena ve Scala), sekiz adet yerli çeşit olmak üzere toplam onüç patates çeşiti kullanılmıştır. Deneme tesa düf blokları deneme deseninde dört tekrarlamalı olarak kurul muştur. Bafra'da çok yıllık ortalama değerlere göre toplam yağış 754.2 mm, ortalama sıcaklık 13.7 °C ve ortalama nispi nem % 73.5 olmuştur. Denemenin yapıldığı 1988 yılında bu değerler sırasıyla 975.2 mm, 13.3 °C, % 75.0 olarak gerçekleşmiştir. Deneme, hafif alkali reaksiyonlu (pH=7.9), fosfor bakı mından fakir, kireç ve organik madde oranı orta düzeyde, po tasyumca zengin, killi-tınlı bünyeye sahip bir alanda kurul muştur. Dikim, 70 cm sıra aralığı, 40 cm Eira üzeri mesafe ile 30 Nisanda, hasat 15 Eylül tarihinde yapılmıştır. Denemede özet olarak aşağıdaki bulgular elde edilmiştir: 1. İlk çıkış yapan çeşit Resy (25 gün), en geç çıkış ya pan çeşit Granola (34 gün) olmuştur. 2. Ciçeklenme ve yetişme süresi eh kısa olan Çeşit yine Resy'dir. Bu çeşite ait değerler sırasıyla 23 ve 86 gün olduğu tespit edilmiştir. Yerli çeşitlerin ciçeklenme süreleri uzun sürdüğü için, çıkıştaki 9 günlük fark yetişme süresine 36 gün olarak yansımıştır. Yerli çeşitlerin yetişme sureleri 117-122 gün olduğu saptanmıştır. 3. En yüksek yumru verimi dekara 2841.6 kg ile Resy çeşi-47 tine aittir. Bu çesiti Scala (2185.6 kg/da), Semena (1912.9 kg/da) ve Pl anta (1467.7 kg/da) izlemektedir. Yerli geçitlerin verimleri 1424.5-906.2 kg/da aracında değişmektedir. 4. özgül ağırlık ve nişasta oranları bakımından da çeşit ler aracında farklılık çok önemli bulunmuştur, özgül ağırlık ve nişasta oranı en yüksek çeşit Semena olmuştur. Bu çesite ait ortalamalar 1.099 ve % 16.20, en düşük değerler 6 numaralı yerli çesite (1.070 ve % 11.6) aittir. 5. Büyük yumru oranı en fazla Resy'de (% 42.1), en düşük çeşit 8~de (Niğde sarısı, % 2.40) tespit edilmiştir. 6. Çeşitler arasında ortalama yumru ağırlığı, ocaktaki sap sayısı, küçük ve orta yumru oranları, ocaktaki yumru sayı sı, bitki boyu, kuru madde ve kül oranları bakımından da ista tistiksel olarak çok önemli düzeyde farklılıklar tespit edil miştir. 7. Ortalama yumru ağırlığı ( r = 0. 784 'r ), ocaktaki yumru sayısı (r = 0.800 ) ve büyük yumru oranının (r = 706~1) verimi çok önemli seviyede arttırdığı; buna karşılık küçük yumru oranının (-0.730'`1` ) verimi çok önemli düzeyde azalttığı tespit edilmiş tir. 8. Yumru ağırlığı ile sap sayısı ( r = -0. 87 1 '` ) arasında negatif, yumru ağırlığı ile büyük yumru oranı ( r =0. 807'' ) ara sında ise pozitif ve çok önemli ilişkiler tespit edilmiştir. Ocaktaki sap sayısıyla büyük yumru oranı ( r --0. 793* ` ) arasında negatif, küçük yumru oranı (r=0.918`r) arasında ise pozitif ve çok önemli korelasyonlar bulunmuştur. Deneme koşullarında ıslah çeşitlerinden Resy, Scala ve Semena, yerli çeçi ti erdende çeşit:3 (Ordu beyanı) ve Çesit:5 (Ladik menşeili) diğerlerinden daha verimli olmuşlardır.40 Sonuç olarak, yöre çiftçisine Resy çesitinin tavsiye e- dilmesi uygun görü] muştur. Scala ve Semena yüksek verimli di ğer yabancı çeşitler arasındadır. Yerli çeşitlerden de Cesit:3 (Ordu beyazı) ve Çesit:5 (Ladik menşeili) diğerlerinden daha verimli bulunmuşlardır.

8. SUMMARY AN INVESTIGATION ON THE YIELD AND SOME YIELD COMPONENTS OF POTATO (Solarium tuberosum L.) VARIETIES GROWN SURROUNDINGS SAMSUN This study was carried out in 1988 to determine the yield and some characteristics of the domestic liner; and exo tic potato varieties grown in Samsun, under the ecological conditions of Bafra plain. In the field trial, eight native of the thirteen cultivars and five exotic varieties (Resy, Gra- nola, Planta, Semena and Scala) were inspected. Field experi ment has been conducted in a randomized block experimental design with four replications. According to the long-term climatical data, plain has 754.2 mm of annual precipitation, 13.7 °C of average tempara- ture and 73.5 % humidity. In the experimental year, 975.2 mm of annual precipitation, 13.3 °C of average temperature and 75.0 % humidity were observed. Soils of experimental area were slightly alcaline (pH=7.90), poor in phosphorus, moderate in lime and organic matter, rich in potassium, and it has a fine (clay-loam) texture. Seed tuber were planted on 30 th of April with 70 cm of row spacing and 40 cm of hill distance and harvested on 15 th of September. Results obtained from the study have been summariset as fol lows. 1. Resy was the early emerged cultivar and Granola was the latest one. They were emerged in 25 and 34 days after planting, respectively. 2. The earlinest flowering and ripering (growing) periods were observed with variety Resy as of 23 and 8G days, ı espec-50 tively. Since the domestic cultivate were need to more time for flowering, difference as of nine days at emergency wat reflected to the growing period as of 36 day. Growing periodc for domestic cultivars were ranged between 117 and 122 days:. 3. The highest value of tuber yield was obtained with ReEy cultivar as of 28,416 kg per ha* This was fallowed by Scala and Planta as 19,129 and 14,677 kg/ha, respectively. The yields of domestic cultivars were varied between 9,062 to 14,246 kg/ha. 4. Differences amoung the cultivars for specific gravity and starch content were highly significant (P<.Di). These two characteristics were observed as the highest for Semena and the lowest with domestic cultivar, No:6, as 1.099 and 16,20 %, and 1.070 and 11.80 %, respectively. 5. The highest ratio for the large-sized tuber distribu tion was obtained with Resy (42.1 %) and the lowest with domestic cultivar, No:8, called `Niğde sarısı`, (2.40 %). 6. The highly significant differences were observed among the cultivars for the plant height, number of stem per hill, tuber weight, the distribution ratio for the small and medium- sized tubers, number- of tuber per hill, dry matter and ash contents. 7. It has been observed that tuber yield was increased significantly by the average tuber weight ( r -0. 784 ~ * ), number of tuber per hill ( r- 0. 800* ~ ), and large-sized tuber ratio ( r- 0. 706r * ), but decreased by the small-sized tuber ratio ( r - -0.730 ** ) as highly significant. P. While cor re 1 at i en value wan negative and highly signi ficant between tuber weight and number of Etem per hill&1 ( r = -0. 873 r`r ) but it was positive and highly signif icanl between tuber weight and large-sized tuber ratio ( r.. -0. 793 '` * ), and positive and highly significant to the small-sized tuber ratio (r=0.918-). As the result, Resy would be concluded as a high yielded variety to grow around Samsun. It is followed by Scala and Semena varieties alco from abroad. Ordu Beyazı (Reg. No : 3 ) and Ladik originated local cultivar (Reg. No : 5 ) have been found as high yielded domestic cultivars following exotic varieties.