Jinekolojik kanser cerrahisi geçiren hastalarda postoperatif akut böbrek hasarı için risk faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

Jinekolojik kanser nedeniyle opere olan hastalarda sağ kalım genellikle iyi olmakla birlikte, postoperatif komplikasyonlar gelişebilmektedir. Bu komplikasyonlardan biri olan akut böbrek hasarı (ABH) yaşam kalitesini ve morbidite ile mortaliteyi önemli ölçüde etkilemektedir. Hipervolemi, hiperkalemi ve metabolik asidoz gibi hayatı tehdit edici sonuçlarından dolayı ABH için preoperatif, intraoperatif ve postoperatif risk faktörlerinin belirlenmesi, gerekli önlemlerin alınması ve ABH'ın erken tespit edilerek erken müdahale edilmesi önemlidir. Bu çalışmada, jinekolojik kanser nedeniyle opere olan hastaların böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve ABH için preoperatif, intraoperatif ve postoperatif risk faktörlerinin retrospektif olarak saptanması amaçlandı.Başkent Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Araştırma Kurulu onayı alındıktan sonra Ocak 2007 tarihinden itibaren Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi'nde elektif şartlarda jinekolojik kanser nedenli cerrahi geçirmiş 1000 hastanın medikal ve anestezi kayıtları retrospektif olarak incelendi (Mart 2013'e kadar). On sekiz yaş üstü, böbrek hasarı ya da hastalığı olmayan hastalar çalışmaya dahil edildi. Hastaların demografik özellikleri, eşlik eden hastalıkları, kullandıkları ilaçlar, operasyon öncesi verileri (laboratuvar bulguları, metastaz varlığı, kemoterapi/radyoterapi öyküsü, enfeksiyon varlığı, vital bulguları, tekrarlayan cerrahi durumu), operasyon sırasındaki verileri (anestezi şekli, kullanılan anestezik ajanlar, cerrahi girişimin tipi, vital bulgular, kullanılan kristalloid, kolloid miktarları, kan ve kan ürünü replasmanı, kritik olaylar, komplikasyonlar, inotrop desteği ihtiyacı, cerrahi süre) ve operasyon sonrası verileri (ilk 24 saatteki vital bulguları, ilk 48 saatte verilen kristalloid ve kolloid miktarları, enfeksiyon gelişimi, komplikasyonlar, ilk 24 saatteki idrar miktarı, nefrotoksik ilaç kullanımı, ilk 7 günlük laboratuvar sonuçları, hastanede kalış süresi, yoğun bakım ihtiyacı ve kalış süresi, mekanik ventilasyon ihtiyacı, 28 günlük mortalite varlığı, ilk 5 günde renal replasman tedavisi ihtiyacı) kaydedildi.Çalışmaya dahil edilen 1000 hastanın 88 tanesinde (%8,8) ABH saptandı. İleri yaş, preoperatif yüksek C-reaktif protein (CRP), cerrahi öncesi uzak organ metastazı, cerrahi öncesi yüksek nabız sayısı, intraoperatif fazla kolloid, eritrosit süspansiyonu (ES) ve taze donmuş plazma (TDP) kullanımı, kan kaybı, vasküler travma ve/veya geniş diseksiyon yüzeylerinden sızma, postoperatif ilk gün hipertansiyon ve taşikardi, post-operatif kolloid kullanımı, ilk 24 saatlik idrar çıkışında azalma, non-üriner infeksiyonlar, respiratuar komplikasyonlar, uzun hastanede kalış süresi, yoğun bakım ihtiyacı, uzun yoğun bakım kalış süresi ve mekanik ventilasyon ihtiyacı bakımından ABH olan ve olmayan hastalarda istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulundu (hepsi için p<0.05). VKİ (vücut kitle indeksi) yüksekliği (OR: 1,034; %95 CI: 1,000-1,069; p= 0,049) ve geniş cerrahi uygulanımı (OR: 2,320; %95 CI: 1,330-4,048; p=0,003) jinekolojik kanser cerrahisi sonrası postoperatif ABH için bağımsız risk faktörleri olarak bulundu. Sonuç olarak; jinekolojik kanser cerrahisi geçiren hastalarda postoperatif ABH için preoperatif değerlendirmede ileri yaş, kısa boy, CRP yüksekliği, uzak organ metastazı; intraoperatif taşikardi, kullanılan ES, TDP, kolloid fazlalığı, vasküler travma ve geniş diseksiyon yüzeylerinden sızma, kan kaybı; postoperatif hipertansiyon ve taşikardi, kolloid kullanımı ve idrar miktarında azalmanın anlamlı bulgular olduğu, geniş cerrahi ve yüksek VKİ'in ise bağımsız risk faktörleri olduğu, bu faktörlere yönelik önlemlerin alınması ile ABH görülme sıklığının azalacağı kanısına varıldı.Anahtar kelimeler; jinekolojik kanser cerrahisi, postoperatif akut böbrek hasarı, risk faktörleri

While survival is generally well in patients operated for gynecological cancer, postoperative complications may develop. Acute kidney injury (AKI) which is one of these complications affects life quality, morbidity and mortality significantly. Therefore it is important to determine pre-, intra-, post-operative risk factors for AKI, to take necessary measures and to intervene early by establishing early diagnosis of AKI due to life-threatening outcomes of it such as hypervolemia, hypercalemia and metabolic acidosis. The aim of this study is to retrospectively evaluate kidney functions of patients operated due to gynecological cancer and to determine pre-, intra-,post-operative risk factors for AKI. After the approval of Baskent University Medical and Health Sciences Research Committe was obtained, medical and anesthesia records of 1000 patients who underwent surgery due to gynecological cancer under elective conditions in Ankara Baskent University Hospital starting from January 2007 were retrospectively evaluated (till march 2013). Patients above eighteen years with no kidney injury or disease were included in the study. Patients' demographical features, coexisting disease, medications patients used, pre-operative data (laboratory findings, metastasis existence, chemotherapy/radiotherapy history, infection existence, vital findings, recurrent surgery state), intra-operative data (type of anesthesia, anesthetic agents used, type of surgical intervention, vital findings, crystalloid, colloid amounts used, blood and blood product replacement, critical events, complications, need for inotrope support, surgical period) and postoperative data (vital findings in the first 24 hours amount of crystalloid and colloid given in the first 48 hours, infection development, complications, urine output in the first 24 hours, nephrotoxic drug use, first 7 days' laboratory data, length of hospitalization, intensive care need and length of stay, mechanical ventilation need, 28 days' mortality, need for renal replacement therapy in the first 5 days) were recorded. AKI was found (8,8%) in 88 of 1000 patients included into the study. Statistically significant differences were found in patients having and not having AKI in terms of advanced age, preoperative high C-reactive protein (CRP), per-operative distant metastasis, per-operative high pulse rate, amount of intra-operative colloid, erythrocyte suspension (ES) and fresh frozen plasma (TDP) use, blood loss, vascular trauma and/or loses from wide dissection surfaces, hypertension and tachycardia in postoperative first day, postoperative colloid use, reduction in the first 24 hours' urinary output, non-urinary infections, respiratory complications, long duration of hospitalization, need for intensive care, duration of stay in intensive care unit and mechanical ventilation (p<0.05 for all of these). High body mass index (OR: 1,034; %95 CI: 1,000-1,069; p= 0,049) and extensive surgery (OR: 2,320; %95 CI: 1,330-4,048; p=0,003) were found as independent risk factors for AKI following gynecological cancer surgery. In conclusion, significant findings for postoperative AKI in patients operated for gynecological cancer include advanced age, short length, high CRP, distant organ metastasis during preoperative evaluation; tachycardia, excess usage of ES, TDP and colloid, vascular trauma and loses from wide dissection surfaces, blood loss during intraoperative; hypertension and tachycardia, colloid usage and decreased urinary output during postoperative period, extensive surgery and high body mass index as independent risk factors and it was estimated that measures for these factors will decrease the incidence of AKI.Key words: gynecological cancer surgery, postoperative acute kidney injury, risk factors.