Hemodiyaliz hastalarında üremik pruritus ile 25 hidroksi vitamin D arasındaki ilişki

Abstract

Üremik kaşıntı (ÜK), kronik böbrek yetmezliği (KBY) olan hastalarda en sık görülen ve en önemli dermatolojik semptomdur. Prevelansı %50-90 arasında değişmektedir. Hemodiyaliz (HD) ile ilgili gelişmelere rağmen sıklığı azalmakla beraber görülmeye devam etmektedir. Etyolojisi ve patogenezi tam olarak anlaşılamamıştır. Yaşam kalitesini ve morbiditeyi olumsuz yönde etkilemektedir.Multifonsiyonel bir vitamin olan D vitamini önemli bir immunmodülatör role sahiptir. KBY olan hastalarda 1,25 dihidroksi vitamin D'nin [1,25(OH)2D] yanında 25 hidroksi vitamin D [25(OH)D]'nin eksikliği de bilinmektedir.Bu çalışmada HD hastalarında 25(OH)D düzeyleri ile (ÜK)arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Kaşıntıyı değerlendirmek için Ankara Başkent Üniveristesi Tıp Fakültesi Hastanesi Nefroloji Bilim Dalı'nda izlenmekte olan KBY tanılı en az altı aydır haftada üç gün dört saat HD tedavisi gören hastalara bir anket uygulandı. Kaşıntısı olan 47 hasta çalışma grubu, olmayan 47 hasta da kontrol grubu olarak seçildi. Kaşıntı şiddeti Görsel Analog Cetveli (Visual Analog Scale, VAS) ile değerlendirildi. Araştırmaya katılan hastaların demografik özellikleri (yaş, cinsiyet), KBY etyolojileri ve HD süreleri ile son altı aylık diyaliz seansı girişinde alınan kandan elde edilen hemoglobin, serum demiri, demir bağlama kapasitesi, ferritin, kalsiyum, fosfor, magnezyum, PTH, ALP, kreatinin, ALT, CRP, albümin, total bilirubin değerleri ile hepatit serolojileri retrospektif olarak dosyalarından taranarak elde edildi. Tüm hastalardan diyaliz seansı girişinde alınan kandan 25(OH)D düzeyi çalışıldı.Araştırmaya dahil edilen hasta sayısı 94, bu hastaların 39'u kadındı. Olguların demografik özelliklerine bakıldığında hastaların yaş ortalamaları 59,2±13,6 yıldı ve yaş aralığı 24 ile 88 yıl arasında değişmekteydi. Ortalama diyaliz süresi 7 ile 300 ay arasında değişmekteydi. Hastaların KBY etyolojileri incelendiğinde en sık nedenin diyabetik nefropati (%28,7) ve hipertansiyon (%14) olduğu belirlendi. Gruplar arasında yaş, HD süresi, kreatinin, hemoglobin, serum demiri, serum demir bağlama kapasitesi, albümin, CRP, kalsiyum, magnezyum, ALT, ALP, PTH, total bilirubin, hepatit serolojileri ve aktif vitamin D kullanımı arasında anlamlı istatistiksel fark saptanmadı. Kaşıntısı olan grupta ferritin düzeyi daha yüksek olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı.Çalışma grubunda fosfor (p=0,08) ve kalsiyumxfosfor (p=0,08) düzeyleri daha yüksek, 25(OH)D değerleri ise daha düşük bulundu (p=0,045) ve istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı. Kaşıntı kadın cinsiyette daha fazla görüldü ve istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu(p=0,047). Kaşıntısı olan grupta cilt kuruluğu daha fazla görüldü (p=0,003). Kaşıntının %29,8 hastada sırtta, %44,7 hastada ekstremitelerde yoğun olduğu, gün içinde %34 hastada akşam, %34 hastada gece saatlerinde daha sık görüldüğü, %48,9 hastada bazen de olsa kaşıntının uykuyu etkilediği tespit edildi. Kaşıntısı olan %51,1 hastada kaşıntı genellikle bir yıldan uzun süredir vardı ve hastaların %61,7'sinde hem yaz hem de kış mevsiminde görülmekteydi. Kaşıntısı olan hastaların %53,2'sinde HD'nin kaşıntıya etkisi olmadığı saptandı. Antihistaminik kullanan %42,5 hastanın %36,2'si ve topikal tedavi alan hastaların %29,8 hastanın %14,9'unda verilen tedaviye yanıt alındığı belirlendi.Sonuç olarak; ÜK ile düşük 25(OH)D düzeyi arasında bir ilişki tespit ettik. 25(OH)D ÜK patogenezinde sorumlu bir faktör olabilir. Bu nedenle kaşıntısı olan hastalarda 25(OH)D bakılmasını, bu hipotezle ilgili başka çalışmalar da yapılmasını önermekteyiz.Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, 25 hidroksi vitamin D, Üremik Pruritus

Uremıc pruritus (UP) is the most common and the most important dermatological symptom in patients with chronic kidney failure (CKF). It's prevalance varies between %50-90. Despite the recent developments in hemodialysis (HD), the frequence of UP has been decreased but still common. Its etiology and pathogenesis is not clear and affects the quality of life and morbidity in a negative way.Vitamin D which is a multifunctional vitamin that has an important ımmunomodulator role. In CKF patients, 25 hydroxy vitamin D [25(OH)2D] deficiency as well as 1,25 dihydroxy vitamin D [1,25(OH)2D] is well-known phenomenon.This study aimed to invastigate the relationship between UP and the level of 25(OH)D in HD patients. To evaluate the pruritus, a questionnaire was answered by patients who received HD for 3 days and 4 hours for at least 6 months because of CKF in Ankara Başkent University Department of Nephrology. 47 patients with pruritus formed the study group and 47 patients without pruritus formed the control group. Severity of pruritus was evaluated by using Visual Analog Scale (VAS). Demographic features of patients (age, gender), etiology of CKF and duration of HD, parameters including hemoglobin, serum iron, serum iron binding capacity, ferritin, calcium, phosphor, magnesium, PTH, ALP, creatinine, ALT, CRP, albumine, total biluribin in the blood samples which was obtained in the last 6 months for the HD and the serological markers of hepatitis were recorded retrospectively. 25(OH)D was studied in the blood which was taken at the initiation of the HD for all patients.94 patients were enrolled the study. 39 of all was female. The mean age was 59,2+13, 6 and varied between 24-88. The mean duration time for dialysis varied between 7-300 months. The most common etiology for CKF was diabetic nephropathy (%28,7) and hypertension (%14) respectively. There were no statically significant differences in means of age, duration of HD, creatinine, hemoglobin, serum iron, serum iron binding capacity, albumine, CRP, calcium, magnesium, ALT, ALP, PTH, total bilirubin, serology of hepatitis and the use of active vitamin D between the study and control groups. Ferritin level was found higher in the pruritic group but this was not found statically significant.Level of phosphor (p=0,08), calsiumxphosphor (p=0,08) were higher and 25(OH)D (p=0,045) were lower in study grup. Pruritus was more common in the female gender and ıt was statically significant (p=0,047). Skin dryness was found increased in the pruritic group (p=0,003). It was detected that pruritus was located in the back in the %29,8 of the patients and densified in the extremities in the 44,7% of the patients. Pruritus was common in the evenings and during the night time in the 34% and 34% of the patients respectively and may disturb the sleep in the 48,9% of the patients. 51,1% of the patients with pruritus, it had been lasting for at least one year and was seen both in summer and winter for 61,7% of them. It was established that HD was not effective on pruritus in 53,2% of the patients. Off all, 42,5% were treated with antihistaminic and 29,8% were treated with topical therapy. They had benefits from the treatment with the of 36,2% and 14,9% respectively.In conclusion; we think that there is a relationship between UP and 25(OH)D. deficiency. 25(OH)D could be a responsible factor in the UP pathogenesis. For this reason, we recommend to evaluate the 25(OH)D level in patients with pruritis and recommend to perform future studies about this hipothesis.Key words: Hemodialysis, 25-Hdyroxy Vitamin D, Uremic pruritus