Çarşamba Ovasında can erik (prunus cerasifera ehrh.) tiplerinin seleksiyon yoluyla ıslahı ve selekte edilen bazı tiplerin şeftali ve erikler için klon anaç olarak kullanılabilirliklerinin saptanması üzerinde araştırm

Abstract

IV ÖZET ÇARŞAMBA OVASINDA CAN ERİK (Prunus cerasifera Ehrh.) TİPLERİNİN SELEKSİYON YOLUYLA ISLAHI VE SELEKTE EDİLEN BAZI TİPLERİN ŞEFTALİ VE ERİKLER İÇİN KLON ANAÇ OLARAK KULIANIIABİLİRLİKLERİNİN SAPTANMASI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Bu araştırma 1994-1998 yıllarında Çarşamba Ovasında yapılmıştır. Araştırmada Çarşamba Ovasında can erik meyve seleksiyonu, selekte edilen bazı tiplerin fidanlık koşullarında anaç özelliğinin belirlenmesi ile bunların bazı şeftali ve erik çeşitleriyle aşı uyuşma durumlarının saptanması amaçlanmıştır. Denemelerde standart anaç olarak Marianna GF 8-1 (P. cerasifera x P.munsoniana) ile Redhaven ve Glohaven şeftali ve Stanley erik çeşitleri kullanılmıştır. Meyve seleksiyon çalışmalarında erik meyvelerinde ağırlık, suda çözünebilir kuru madde (SÇKM) ve titre edilebilir asit içerikleri, et sertliği, kabuk rengi, et/çekirdek oram, yeme kalitesi ve erkencilik gibi özellikler belirlenmiş ve bu özellikler bakımından Ç 7-4, Ç 8-4, Ç 2-2, Ç 1-1, Ç 6-2, Ç 8-5 ve Ç 12-2 can erik tiplerinin diğerlerinden daha üstün olduğu saptanmıştır. Ayrıca araştırmada incelenen tiplerin baza pomolojik ve fenolojik özellikleri belirlenmiştir. Fidanlık koşullarında anaç özelliğinin belirlenmesi için yapılan çalışmalarda köklerime oranı, sürgün çapı, sürgün çapı varyasyon katsayısı, sürgün boyu, sürgün boyu varyasyon katsayısı ve aşıya gelme oranları bakımından Ç 6-2, Ç 7-3, Ç 8-6 ve Ç 16- 2'nin çok iyi; Ç 3-1, Ç 4-1, Ç 8-1, Ç 9-2 ve Ç 10-1 'in iyi anaç özelliği gösterdiği saptanmıştır. Denemeye alınan şeftali/erik ve erik/erik kombinasyonlarında aşı uyuşma durumlarının belirlenmesi için yapılan çalışmalarda ise ele alman kriterler bakımından Redhaven/Ç 16-2, Stanley/Ç 2-1, Redhaven/Ç 4-1, Redhaven/Ç 8-6, Stanley/Ç 4-1, Redhaven/Ç 8-5 ve Stanley/Ç 13-3 kombinasyonlarının çok iyi; Stanley/Ç 4-3, Redhaven/Ç 7-4, Stanley/Ç 8-1, Redhaven/Ç 8-4, Redhaven/Ç 9-3, Glohaven/Ç 13-3 ve Glohaven/Marianna GF 8-1 kombinasyonlarının iyi derecede uyuşma gösterdiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Can erikleri (P. cerasifera Ehrh.), şeftali, erik, klon anaç, aşı uyuşması

ABSTRACT STUDIES ON BREEDING GREEN PLUM (Prunus cerasifera Ehrh.) BY SELECTION BREEDING METHOD IN ÇARŞAMBA PLAIN AND DETERMINING USEBILITY OF SOME OF THIS TYPES AS CLONAL ROOTSTOCKS FOR PEACH AND PLUM This study was carried out in Çarşamba Plain during 1994-1998. The objectives of the study were firstly to select green plum types, secondly to determine rootstocks characteristics of some selected types under nursery conditions and finally to determine the grafting compatibility of these rootstocks with some peach and plum cvs. which are adapted to Çarşamba Plain. Cvs. Redhaven and Glohaven (Peach) and cv. Stanley (plum) and Marianna GF 8-1 as a standard rootstock were used in the study. In fruit selection studies, the fruit characteristics investigated were fresh fruit weight (g), total soluble solid (%), acidity (%), fruit hardness (kg), fruit skin colour, fruit flesh/pit weight ratio, fruit edibility and fruit earliness etc. Ç 7-4, Ç 8-4, Ç 2-2, Ç 1-1, Ç 6-2, Ç 8-5 and Ç 12-2 types were found to be superior in comparison to the other types tried in the present study. In addition to the above characteristics, some pomological and phenological characteristics of the tried types were also determined. Studies carried out in order to determine rooting ratio, shoot diameter, variation co-efficient of shoot diameter, shoot length, variation co-efficient of shoot length and suitability ratio for grafting showed that while Ç 6-2, Ç 7-3, Ç 8-6, and Ç 16-2 were found to be the most suitable, Ç 3-1, Ç 4-1, Ç 8-1, Ç 9-2 and Ç 10-1 types were found to be suitable in terms of rootstocks characteristics. Studies on determining the graft compatibility of peach/plum and plum/plum combinations in terms of investigated characteristics (as scion/rootstock) showed that the combinations giving the most suitable graft compatibility were as follows; Redhaven/Ç 16-2, Stanley/Ç 2-1, Redhaven/Ç 4-1, Redhaven/Ç 8-6, Stanley/Ç 4-1, Redhaven/Ç 8-5 and Stanley/Ç 13-3 while the suitable combinations were Stanley/Ç 4-3, Redhaven/Ç 7- 4, Stanley/Ç 8-1, Redhaven/Ç 8-4, Redhaven/Ç 9-3, Glohaven/Ç 13-3 and Glohaven/Marianna GF 8-1. Key words: green plum (P. cerasifera Ehrh.), peach, plum, clonal rootstock, graft compatibility