Türkiye`de idari işlem kuramı / İdare Hukuku öğretisi üzerine tarihsel bir deneme

Abstract

İdare hukukunun günümüzde hala kullanmaya devam ettiğimiz temel yapılarının, kavramlarının, kategorilerinin tarihsel derinliğini ortaya koymaya yönelik bir yaklaşım benimsenmiştir. İdari işlem bilgimizin şu an eriştiği aşamada, birbirini eleştiren, birbirinden esinlenen, birbirinde farklı düzeylerde etkiler bırakan kuşakların izleri ortaya çıkarılmıştır. Tez, ustalara saygı borcunu ödeme güdüsüyle kaleme alınmıştır.Tez, üç bölümden oluşmaktadır:Birinci Bölüm'de, idari işlem kuramının evrimini gösteren genel bir çerçeve çizmek amacıyla, idare hukukunun gelişimi dönemlere ayrılmıştır. Dönemleştirmede; idare hukuku eğitimi, siyasal tarih, üniversite tarihi, yazarların geçmişleri, konuların yazarlara ve tarihlere göre dağılımı, Danıştay ile öğreti arasındaki etkileşim, söylev ve önsözler gibi tarihsel verilerden de yararlanılmıştır. Tarihsel veriler, incelenen yargı kararları ile desteklenmiştir. Her döneme, onun temel özelliklerini yansıtan bir ad verilmiştir. İlk dönem, `Hukuk-i İdare`, ikinci dönem `Kuramsal Aktarım`, üçüncü dönem ise `Ulusal İdare Hukuku` olarak adlandırılmıştır.İkinci Bölüm'de, beş unsurlu idari işlem bilgisinin kökenleri ve oluşumu ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, idari işlemin unsurlu kavranmasının epistemolojik işlevleri vurgulanmıştır. İdari işlem kuramına katkı sunan yazarların, unsurları, bir yönüyle, hukuka uygun bir idari işlemin oluşturucusu, diğer yönüyle ise, idare açıklamalarındaki eksiklik ve bozukluğu çözümleyerek tanı koymayı sağlayan araç olarak geliştirdiği gösterilmiştir. İdari işlemin unsurlarla incelenmesinin, onu başta özel hukuk işlemlerinden, genel olarak hukuksal işlemlerden ayıran bir özellik olduğu sonucuna varılmıştır.Üçüncü Bölüm'de, günümüz idare hukuku ders kitaplarında yer alan tanımlardan ve yakın tarihli yargı kararlarından yola çıkılarak, idari işlem bilgisinin eriştiği son aşama incelenmiştir. Önceki tarihsel aşamalarda, kavramın taşıdığı niteliklerin, ölçütlerinin, kategorilerinin nasıl belirlendiği açıklanmıştır. Geçmişteki kuramsal yorumlar ile güncel tartışmalar arasında bağ kurulmaya çalışılmıştır.

In this thesis, we have taken an approach which aims to reveal the historical roots of contemporary structures, categories and concepts that we still use in administrative law. At this level of our understanding about the theory of administrative act, those generations that criticised each other; inspired from each other; affected each other were traced back. This work is penned in order to acknowledge the great work of those administrative law professors.The thesis has three chapters.In the first chapter, in order to frame a general overview of the evolution of the theory of administrative act, administrative law has been divided into periods. In this periodisation; the historical data such as administrative law education, political history, history of university, the distribution of subjects according to the dates and authors, interaction between the Council of State and doctrine, institutional discourses are used. Historical data is supported with reviewed case law. Every period is named according to the main features of those periods. We named the first period as `Hukuk-i İdare`, the second period as `Theoretical Reception`, and the third period as `National Administrative Law`. In the second chapter, the five-element administrative act's evolution and roots were revealed. In this regard, the perception of epistemological understanding of administrative act was emphasised. Those authors that contributed to the evolution of the theory of administrative act took these elements as the main items of a lawful act or in an other sense, developed them as the instruments that helped to diagnose flaws and gaps in the declaration of intention of the administration. Analysing administrative act with its elements makes it different first from acts of private law, and, in general from all legal acts.In the third chapter, through recent case-law and the definitions in administrative text books, the development of the knowledge of administrative act was scrutinised. It was explained that how the features, the criterias and the categorisations of the concept were specified in the previous historical periods. The connection between contemporary discussions and theoretical remarks were tried to be made.