Çay atıklarından hazırlanan değişik yetiştirme ortamları ve farklı dezenfeksiyon yöntemlerinin pleurotus sajor-caju mantarının verim ve kalitesi üzerine etkisi

Abstract

IV ÇAY ATIKLARINDAN HAZIRLANAN DEĞİŞİK YETİŞTİRME ORTAMLARI VE BU ORTAMLARA UYGULANAN FARKLI DEZENFEKSİYON YÖNTEMLERİNİN Pleurotus sajor-caju MANTARININ VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ ÖZET Bu araştırma, Karadeniz Bölgesinde bol miktarda bulunan çay fabrikası atıklarının Pleurotus sajor-caju yetiştiriciliğinde yetiştirme ortamı olarak kullanılabilme olanaklarının belirlenmesi ve bu ortamlar için en uygun dezenfeksiyon yöntemlerinin saptanması amacıyla yapılmıştır Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi mantar üretim tesisinde 1998-1999 yıllan arasında yürütülen çalışmada; çay atığı, saman, talaş, kepek materyallerinden değişik oranlarda hazırlanan 15 yetiştirme ortamı ve dezenfeksiyon yöntemi olarak otoklav, pastörizasyon, metil bromid ve kontrol uygulamaları ele alınmıştır. Çalışma kış ve yaz döneminde olmak üzere 2 kez yapılmıştır. Değişik şekillerde dezenfekte edilen yetiştirme ortamlarının özelliklerinin belirlenmesi amacıyla ortamların nem, pH, C, N ve C/N oranları saptanmıştır. Çalışmada uygulamaların misel gelişim hızı ve süreleri, elde edilen mantarların fiziksel ve kimyasal özellikleri ile verimleri tespit edilmiştir. Ayrıca yetiştirme ortamı ve dezenfeksiyon yöntemi kombinasyonlarına ait kompost özellikleri ile verimler arasındaki korelasyon ilişkisi incelenmiştir. Araştırma sonucunda çay atığından oluşturulan uygulamaların Pleurotus mantarı yetiştiriciliğinde kullanılabileceği belirlenmiştir. Denemede ele alınan uygulamalar arasında en yüksek verim kış döneminde otoklav dezenfeksiyon yöntemi ile dezenfekte edilen 1 Ç:1K: İT (175.29 g) ortamından, yaz döneminde otoklav dezenfeksiyon yöntemi ile dezenfekte edilen 1Ç:3T (156.29 g) ve 2Ç:2S (154.43) ortamlarından elde edilmiştir. Uygulamaların pH, nem, azot değerleri ile verim arasında negatif yönde, C ve C/N oranı değerleri ile pozitif yönde ilişkiler belirlenmiştir. Kış dönemi ve birleştirilmiş korelasyon analizinde pH değerleri ile verim arasında % 5 önemlilik seviyesinde negatif yönde bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Sadece yaz dönemi denemesi uygulamalarının nem içerikleri ile verim arasında % 5 önemlilik seviyesinde negatif yönde bir ilişki belirlenmiş, diğer dönemlerde böyle bir ilişkinin olmadığı saptanmıştır. Dezenfeksiyon yöntemlerinden otoklav ve pastörizasyon uygulamalarının bu yetiştirme ortamları için uygun, metil bromid ve kontrol uygulamalarının uygun olmadığı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Pleurotus sajor-caju, çay atığı, yetiştirme ortamı, dezenfeksiyon

EFFECTS OF DIFFERENT GROWING MEDIAS OBTAINED FROM TEA WASTES AND DIFFERENT DISINFECTION METHODS ON THE YIELD AND QUALITY OF Pie u rot us sajor-caju ABSTRACT This research was conducted to determine possibilities of using tea wastes obtained from plants in Black Sea Region as a growing media for Pleurotus sajor-caju production and also to determine the most suitable disinfection methods for this media. In this study conducted at mushroom production unit at Ondokuz Mayıs University during 1998 and 1999, 15 growing media prepared with the tea waste, straw, sawdust, brain at different ratios and the disinfection methods of autoclave, pasteurisation, metil bromid and control were evaluated. Research was conducted in 2 different period (winter period and summer period). To find out the traits of treatments the moisture, pH, C, N and C/N ratios of medias were determined. In the research, misel growing rates and duration and physical and chemical properties and yields of mushroom were determined. Moreover, correlation between compost properties and yields were investigated. Results obtained from this research showed that treatments of tea wastes can be used in Pleurotus sajor-caju production. Highest yields obtained for tea waste : sawdust : brain (1:1:1) (175.29) treatments in winter period and for tea waste : straw (2:2) (156.29) and tea waste : straw (1:3) (154.43) treatments in summer period. There were negative correlation between pH, moisture, N levels and yield, and positives correlation between C, C/N ratio and yield (p<0.01 and p<0.05). It was determined that there was a negative correlation between pH value and yield (p<0.05) for each of the winter period and united period. While there was a negative correlation (p<0.05) between moisture content and yield for summer period treatments, it couldn't be determined any correlation during other periods. Althought autoclave and pasteurisation treatments were found suitable for these growing periods, metil bromid and control treatments weren't found suitable. Key words: Pleurotus sajor-caju, tea waste, growing media, disinfection