Samsun çevresinde yayılış gösteren bazı Anchusa L. (Boraginaceae) türleri üzerinde morfolojik, anatomik ve taksonomik bir araştırma

Abstract

iSAMSUN ÇEVRESİNDE YAYILIŞ GÖSTEREN BAZI Anchusa L.(BORAGİNACEAE) TÜRLERİ ÜZERİNDE MORFOLOJİK, ANATOMİKVE TAKSONOMİK BİR ARAŞTIRMAÖZETBu çalışmada, 2004-2005 yılları arasında Samsun ve çevresinde yayılış gösterenbeş Anchusa L. taksonuna ait örnekler [A. azurea Miller var. azurea, A. pusilla Guşul.,A. undulata L.subsp. hybrida (Ten) Coutinho, A. leptophylla Roemer & Schultes subsp.leptophylla, A.leptophylla Roemer& Schultes subsp. incana (Ledeb) Chamb.] farklılokalitelerden toplanmıştır. Örnekler, morfolojik özellikleri esas alınarak gruplaraayrılmış, her gruba ait 56 morfolojik özellik tespit edilerek bunlardan kantitatifolanlarının ölçümleri alınmıştır. İncelenen tüm örneklerden elde edilen sonuçlarla,türlerin varyasyon sınırları belirlenmeye çalışılmış ve sınıflandırmada taksonlarınayrımında kullanılabilecek özellikler tespit edilmiştir. Yaptığımız morfolojik araştırmasonucunda, incelenen Anchusa L. taksonlarında korolla tüp uzunluğunun ayırt ediciolmadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra kaliks lob uzunluğunun kaliks uzunluğunaoranının, kaliks uzunluğundan daha güvenilir bir karakter olduğu görülmektedir. Çokgüvenilir olmamakla birlikte, gövde boyu, infloresans uzunluğu ve gövde yaprak enigibi özelliklerin taksonların ayrımında kullanılabileceği belirlenmiştir.Taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile yapılan incelemelerde, Anchusa L.cinsine ait farklı taksonların fındıkçıklarının şekli, yüzey üzerindeki damarlanma tipive papilların şekli ve düzenlenişi gibi özelliklerin taksonların ayrımındakullanılabilecekleri belirlenmiştir.Anatomik araştırmalar, her taksona ait örneklerin kök, gövde ve yapraklarındanalınan enine kesitler üzerinde yapılmıştır. Anatomik sonuçların, elde edilen morfolojikbulguları destekler yönde olduğu tespit edilmiştir.Yapılan istatistiki değerlendirmeler sonucunda, korolla tüp uzunluğununtaksonomik öneme sahip olmadığı, buna karşın kaliks lop uzunluğunun kaliksuzunluğuna oranının taksonların ayrımında kullanılabilecek en önemli özellik olduğubelirlenmiştir.Anahtar kelimeler: Boraginaceae, Anchusa L., taksonomi, Samsun.

iiA MORPHOLOGİCAL, ANATOMİCAL AND TAXONOMICALINVESTİGATİON ON THE SOME SPECIES OF ANCHUSA L. (Boraginaceae)DISTRIBUTED IN SAMSUN SURROUNDING AREAABSTRACTIn this study specimens belonging to the five Anchusa L. taxa (A. leptophyllaRoemer & Schultes subsp. leptophylla ; A. leptophylla Roemer & Schultes subsp.incana ( Ledep.); Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Coutinho; Anchusa azureaMiller var. azurea; A. pusilla Guşul.) which are distributed in Samsun and surroundingarea have been collected during 2004-2005 from different localities. The specimenswere grouped according to their morphological characters. In each group 56morphological characters were determinated the quantitive ones were measured.With the obtained results of the investigatied specimens we tried the determinethe boundary of the present variation and the characters which could be used fordiscrimination of the taxa were determined. In our morphological study it wasdetermined that corolla tube lenght was not distinguishing character for Anchusa L. taxa.However the ratio of calyx lobe lenght to the calyx lenght was a reliable character forthese taxa. It was determinated that stem lenght, infloresans lenght and width of stemcan be used for distinguishing the taxa.In scanning electron microscopy (SEM) studies, it was determined that the shapeand surface ornamentation of nutlets can be used as distinguishing characters ofinvestigated taxa.Anatomic studies were made on root, stem and leaf cross sections. Anatomicstudies supported the morphological findings.The statical analysis showed that corolla tube lenght was not important as ataxonomic character. However the ratio of calyx lobe lenght to the calyx lenght was themost significant character distinguishing the taxa.Key words: Boraginaceae, Anchusa L., taxonomy, Samsun.