Osmanlılarda koni kesitleri: Seyyid Ali Paşa

Abstract

17. yy. sonlarında ve 18. yy.'da Avrupa'da iyi eğitimli, elit, mühendis-subaylar yetiştirmek üzere birbiri ardına Askeri Kraliyet Akademileri (Savaş Okulları) açılmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti'nin savaşlarda ardı ardına yenilgiler almaya başlaması da aynı döneme denk gelince, savaş teknolojisinde geri kalındığı fark edilmiş ve bu bilgi zafiyetini gidermek üzere Batı usulü eğitim veren mühendishâneler açılmıştır. Tezimizin ana metni, 19. yy.'da Mühendishâne-i Berr-i Hümayun'da okutulmuş bir ders kitabı olan, Seyyid Ali Paşa'nın (ö. 1846) Kutû'-ı Mahrûtiyât'ıdır. Seyyid Ali Paşa her ne kadar mukaddimesinde Frenk kaynakları ve Apollonius'dan faydalandığını iddia etse de bu eserini hazırlarken, çalıştığı kurumun eğitim reformu amacına hizmet eden bir kaynak kullanmak yerine, klasik İslâm alimlerinin Konika çevirilerinden faydalanmıştır. Ancak ne tam bir Konika çevirisi sunabilmiş ne de mühendishâneye uygun pedagojik yönü kuvvetli bir ders kitabı yazabilmiştir. Kısacası Seyyid Ali Paşa ideolojik gayesinin kurbanı olmuştur.

At the end of 17th century and during 18th century, in order to train elite cadets who were also engineers several royal military schools of engineering have been established one after another. Nevertheless, it coincided with the same period that Ottomans were continuously defeated in several wars around the empire. Therefore, they have realized that they fell behind of the war technology of Western militaries. In order to catch up with their Western rivals, they have reformed their education system and they have established Western style military schools of engineering. Our main subject in this thesis is an Ottoman textbook which was in the curriculum in such military school (Mühendishâne-i Berr-i Hümayun) in 19th century. Although the author -who was also a chief instructor in the mentioned institute- Seyyid Ali Pasha (d. 1846) states in his preface of Conic Sections (Kutû'-ı Mahrûtiyât) that he used Western sources and Apollonius as a main source, it is obvious that he solely used Conics translations of scholars of medieval Islamic civilization. That was an odd scenario which contradicts with the main objectives of the institute's that he was serving. Furthermore, at the end he neither accomplished to translate Conics properly like his Islamic precessors nor could he prepare a proper pedagogical textbook like he was supposed to. As a consequence, he had been a victim of his own ideological intentions.