Kızılırmak havzasında hidrometeorolojik parametrelerle kuraklık analizi ve tahmini

Abstract

Sanayi devriminden sonra etkisini iyice hissettiren küresel iklim değişikliği, özellikle 1990'lı yıllardan sonra tüm dünyada yaşanan taşkın ve kuraklık afetlerinin sayı ve değişikliklerinin artması ile en yüksek değerine ulaşmıştır. Ülkemiz, iklimdeki bu değişimleri ve etkilerini her geçen yıl daha fazla hissetmekte, küresel iklim değişikliğinin ülkemize verdiği zararın boyutu her geçen yıl büyümektedir. Ekstrem sıcaklık değerleri, taşkın değerleri ve kimi bölgelerde gözlenmeye başlayan kuraklık değerleri insan yaşamını etkileyen ciddi boyutlara ulaşmış durumdadır. Akarsu debilerindeki azalmalardan dolayı tatlı su kaynakları yetersiz kalmış, havzalar arası su transferi gündeme gelmiştir. Bu çalışmada, Kızılırmak Havzasına ait hidrolojik ve meteorolojik veriler kullanılarak havzanın kuraklık durumu analiz edilmiştir. Yağış parametresiyle meteorolojik kuraklığı ifade eden standart yağış indisi (SPI), akım parametresiyle hidrolojik kuraklığı ifade eden akım kuraklık indisi (SDI) hesaplanmıştır. Havzada kuraklıklar gözlemlenmiş ve bu iki indisin birbirleriyle uyumlu sonuçlar verdiği anlaşılmıştır. Ayrıca veri madenciliği yöntemi kullanılarak, SDI'dan bağımsız olan meteorolojik parametrelerle, SDI ve akım verilerini tahmin etmek amacıyla WEKA'da modeller kurulmuştur. Çalışılan veri setlerinde modeller yeterli düzeyde başarılı sonuçlar üretememiştir.

Global climate variation revealing its effects intensely after the Industrial Revolution, have increased extremely with the rise in the number and variation of flood and drought problems worldwide within the years from1990 to 2000. Our country is strongly suffering from this climate variation and its undesired consequences increasing every year. Extreme temperature values, serious flood and drought problems occuring in some regions have begun to produce considerable damages on daily human life. As a result of the decrease in the discharge of streams, the lack of fresh water resources have became a serious problem which have been considered to be solved with the derivation of fresh water resources for natural life and for other human purposes.In this study, drought conditions of the basin were analyzed using hydrological and meteorological data of Kızılırmak Basin. Standardized precipitation index (SPI) expressing meteorological drought with rainfall parameter and streamflow drought index (SDI) expressing hydrological drought with current parameter were calculated. Droughts were observed in the basin and it was understood that these two indices give harmonious results. In addition, models were established in WEKA to estimate SDI and stream data using meteorological parameters independent of SDI using the data mining method. Models in the data sets that were run failed to produce satisfactory results.