Orman üçgülü (Bituminaria bituminosa L.) genotiplerinin tuzluluğa dayanıklılık düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Samsun, Sinop ve Kastamonu illerinin farklı yerlerinde toplanmış 85 adet Bituminaria bitiminosa genotiplerinin tuzluluğa dayanıklılık düzeylerinin belirlenmesi amacıyla, 2017 yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Laboratuvar ve Seralarında yürütülmüştür.İki aşamalı olarak planlanan çalışmada, ilk aşamada 85 genotipe ait tohumların sert tohum kabuğu giderildikten sonra farklı NaCl yoğunluklarında (0, 25, 50, 75 ve 100 mM) çimlendirilmiş ve en iyi sonuç veren 10 genotip seçilmiştir. Bunlar 7, 8, 11, 13, 15, 33, 56, 71, 77 ve 78 numaralı genotiplerdir. İkinci aşamada ise seçilen bu 10 genotiple serada fide aşamasında çalışılmış ve aynı tuz yoğunluğu içeren çözeltiler sulama suyu olarak kullanılmıştır. Fidelerde bitki boyu, yaprak sayısı, kök boğazı çapı, bitki kök yaş ve kuru ağırlığı, gövde yaş ve kuru ağırlığı; yapraklarda pigment (klorofil a, klorofil b ve karotenoid), lipit peroksidasyonu ve prolin miktarına bakılmıştır. Tuz yoğunluğu arttıkça çimlenme oranı, kökçük ve sürgün uzunluğu ve ağırlıkları azalmıştır. Yüksek dozlarda bazı genotiplerde hiç çimlenme olmamıştır. Sera çalışmalarında, yüksek NaCl yoğunluğuyla beraber topraktaki tuzluluk artmış, belirli bir süreden sonra 75 ve 100 mM' daki bitkiler tamamen ölmüştür. Her iki uygulamada da en son 56 ve 78 numaralı genotipler hayatta kalmıştır. Artan tuz yoğunlukları ile birlikte fidelerde bitki boyu, yaprak sayısı, bitki kök ve gövde ağırlığı önemli oranda azalmıştır. Yine tuz yoğunluğu arttıkça yapraklardaki klorofil a, klorofil b ve karotenoid miktarı azalırken, lipit peroksidasyonu ve prolin miktarının arttığı tespit edilmiştir.

This study was carried out to determine salinity tolerance level of 85 Tedera genotypes collected from different spots of Samsun, Sinop and Kastamonu provinces at laboratories and greenhouses of OMU Agricultural Faculty in 2017. The study was performed at two steps. In the first step, the seeds of 85 genotypes scarfied wth sandpaper and germination with using different NaCl solutions (0, 25, 50, 75 and 100 mM) and 10 genotypes that observed the highest germination ratio were selected. In the second step, the seeds of selected 10 genotypes germinated in small pots and transplanted to big pots i greenhouse. The same NaCl doses were used also in greenhouse. Plant height, leaf number, crown diameter, fresh and dry weights of roots and stems, pigment ( chlorophyll a and b, caretenoids), lipid peroxidation and prolin concentration of the leaves were investigated. As NaCl concentration was increased, length and weight of radicula and plumula decreased. There were no germination for some genotypes in higher doses. As consequence of inreasing salinity in the soil all plants were died for 75 and 100 mM NaCl doses in greenhouse. The last died genotypes were 56 and 78 for both doses. As parallel to increasing NaCl doses, plant height, leaf number, root and stem weights were declined, significantly. While decreasing the amount of chlorophyll a and b, caretenoids, lipid peroxidition and prolin concentration of the leaves inclined as NaCl concentration were increased.