George Eliot`ın `Middlemarch`, Sarah Grand`ın `Cennetlik İkizler` Ve George Moore`un `Esther Waters` romanlarında kadının konumunun psikanalitik liberal feminizm yaklaşımıyla incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, esasen İngiliz edebiyatında George Eliot'ın Middlemarch (Middlemarch), Sarah Grand'ın The Heavenly Twins (Cennetlik İkizler) ve George Moore'un Esther Waters (Esther Waters) romanlarında kadının konumunu psikanalitik liberal feminizm yaklaşımıyla incelemeyi, söz konusu romanlardaki kadın kahramanların, Viktorya dönemi kadınlarına biçilen konumdan kurtulup kurtulamadıklarını ilk kez Türkçe olarak değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda feminizm olgusu işlenirken tezin Giriş kısmında göçebe hayattan yerleşik hayata geçilip Ortaçağ, Rönesans, Aydınlanma çağı ve on dokuzuncu yüzyılın sonuna kadar tarihsel süreç içerisinde kadının konumu ele alınmış ve o dönemlerde kadının nasıl algılandığı, kadının eğitimi, çalışma koşulları ve evlilik kurumu gibi konularda önemli düşünür ve eleştirmenlerin görüşleri ışığında incelemelere yer verilmiştir. Tezde ele alınan romanlar, psikanalitik liberal feminizm yaklaşımıyla incelendiği için, I. Bölümde liberal feminist kuramcılarının görüşlerine yer verilirken; aynı bölümde bilinçdışı ve rüyalar, semiyotik ve sembolik evreler ve anne kompleksleri ile ilgili önemli psikanalistlerin görüşleri de ele alınmıştır. Bununla birlikte bu bölümde roman karakterlerinin sahip oldukları psikolojik rahatsızlıkların psikiyatrik semptomları da açıklanmıştır. Takip eden bölümlerde (II, III ve IV) sırasıyla Middlemarch, Cennetlik İkizler ve Esther Waters romanları psikanalitik liberal feminizm yaklaşımıyla incelenmiştir. Middlemarch romanında Dorothea, toplumun ondan beklediğinden daha fazla eğitim ve bilgi edinme arzusu peşinde koşar. Cennetlik İkizler romanında Evadne ve Angelica, sıra dışı bir kadın resmi çizerler çünkü okumaya düşkün genç bir kız olan Evadne, cinsel anlamda ilk kocasına itaat etmezken; Angelica da geceleri erkek kılığında dışarıda dolaşır. Esther Waters romanında Esther, kendi istek ve düşüncelerine göre hareket ettiği için, fiziksel görünüşünden etkilendiği bir adamla evlilik dışı cinsel ilişki yaşar, evlilik dışı çocuk sahibi olur ve kendi geçimini kendisi sağlayarak, kısacası kendi ayakları üzerinde durarak kadınların bunu başarabilecekleri üzerine vurgu yapmış olur. Sonuç olarak incelenen üç romandaki başkarakterler, Viktorya dönemi İngiltere'sinde ideal kadın anlayışına uymayan ve geleneksel algıdan sıyrılarak 'New Woman' (Yeni Kadın) tipinin önünü açan ilham verici kadın karakterlerdir. Bu şekilde romancılar, kadının da bir insan olarak var olduğunu, kendi istek ve düşüncelerine göre yaşayabilmesi ve değişen dünyada ataerkil yapı tarafından baskı altına alınmadan kendisine bir birey olarak saygı duyulması gerektiğini göstermiş olurlar. Bu karakterler, ne kadar özgürlükçü ve yeni bir kadın profili çizmeye çabalasalar da içinde yaşadıkları toplum, onların özgürleşmelerine ve istedikleri doğrultuda yaşamalarına izin vermediği için, roman sonunda ya psikiyatrik rahatsızlıklar yaşarlar ya da aynı toplumda evlenmek zorunda kalarak yaşamlarına devam ederler. Fakat önemli olan bu karakterlerin roman boyunca kendi bireysellikleri ve hakları için çaba göstermeleridir. Dolayısıyla söz konusu romanlar, ataerkil düzen tarafından kadınlara dayatılan kadınlık normlarını sorgulamaktadır. Buna ek olarak roman karakterlerinde görülen özellikle akıl hastalığı gibi psikiyatrik rahatsızlıkların, kadınların, içinde yaşadıkları ataerkil toplum tarafından bastırılmaları ile ilişkili olması dolayısıyla, incelenen psikiyatrik semptomların feminizmle de yakından ilgili olduğu ortaya konmuştur. Dorothea, Evadne, Angelica ve Esther örneklerinde görüldüğü üzere bu çalışma, zihinsel kapasite açısından kadın ve erkek arasında doğuştan gelen bir farkın olmadığını fakat ataerkil toplumun, kadınların erkeklerle aynı eğitimi almalarına imkân tanımadığı için erkek-egemen toplumun, kadınlarla ilgili dayattığı önyargıların olduğunu vurgular.

This study mainly aims to examine women's position in George Eliot's Middlemarch, Sarah Grand's The Heavenly Twins and George Moore's Esther Waters in British literature with regard to psychoanalytic liberal feminist approach, and to evaluate for the first time in Turkish language whether heroines in the aforementioned novels could get rid of the imposed position on women of the Victorian era or not. In this context, while the phenomenon of feminism is studied, Introduction to the dissertation deals with women's position in the historical process starting from nomadic life to settled life, through the Medieval Age, Renaissance, the Enlightenment and until the end of the nineteenth century, and it includes a study about subjects such as how women were perceived at that time, women's education, working conditions and the institution of marriage in the light of views of important thinkers and critics. As the novels studied in the dissertation are examined according to psychoanalytic liberal feminist approach while Chapter I includes the views of liberal feminist theoreticians, it also deals with the views of important psychoanalysts about the unconscious and dreams, semiotic and symbolic stages, and maternal complexes. In addition, this chapter explains the psychiatric symptoms of psychological disorders the characters in the novels have. In the following chapters (II, III and IV), the novels Middlemarch, The Heavenly Twins and Esther Waters are examined respectively within the context of psychoanalytic liberal feminist approach. In the novel Middlemarch, Dorothea pursues the desire to acquire more education and knowledge than the society expects from her. In the novel The Heavenly Twins, Evadne and Angelica draw an extraordinary female figure because Evadne, a young girl who is fond of reading, does not obey her first husband in sexual means while Angelica walks out disguised as a man at night. In the novel Esther Waters, since Esther acts according to her desires and thoughts, she experiences extramarital sexual intercourse with a man whom she is influenced by his physical appearance, she has an illegitimate child, and by providing her own livelihood, in short, by standing on her own feet, she emphasizes that women can achieve it. As a result, the main characters in the three examined novels are the inspiring female characters in the Victorian era of England that do not fit into the ideal woman's understanding and pave the way for the 'New Woman' type by getting rid of the traditional perception. In this way, the novelists show that the woman exists as a human being, can live according to her own desires and thoughts and must be respected as an individual without being oppressed by the patriarchal structure in the changing world. No matter how much these characters struggle to draw an emancipatory and new profile of women, the society they live in does not allow them to emancipate and live in the direction they desire, so at the end of the novels they either experience psychiatric disorders or have to marry in the same society to continue their lives. However, the important point is that these characters strive for their individuality and rights throughout the novels. Thus, the novels question the norms of femininity imposed on women by the patriarchal order. In addition, as psychiatric disorders especially such as mental illness in the characters in the novel are related to oppression of the women by the patriarchal society they live in, it is revealed that the psychiatric symptoms examined are also closely related to feminism. As it is seen in the examples of Dorothea, Evadne, Angelica and Esther, this study emphasizes that there is no innate difference between men and women in terms of mental capacity; however, there are prejudices which the male-dominated society impose on women since patriarchal society does not allow women to have the same education as men.