Son dönem böbrek yetmezliği hastalarında beyaz cevher değişikliklerinin beyin diffüzyon tensör görüntüleme ile değerlendirilmesi

Abstract

Son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) üre ve toksik metabolitlerin fazla birikimi ile sonuçlanmakta ve SDBY hastaları multisistem disfonksiyonun yanı sıra üremik nöropati ile karşılaşmaktadır. SDBY hastalarına tedavi amacıyla genellikle hemodializ uygulanmasına rağmen erken dönemde sessiz beyaz cevher değişiklikleri oluşabilmektedir. Bu çalışmanın amacı difüzyon tensör görüntüleme (DTG) ile hemodialize giren son dönem böbrek yetmezliği hastalarında bilişsel disfonksiyonlar ile mikrostriktürel beyaz cevher değişiklikleri arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu çalışma Başkent Üniversitesi Hastanesi etik kurulu tarafından onaylanmış olup katılımcılardan gönüllü onay formu alınmıştır. Ekim 2014 – Aralık 2015 tarihleri arasında en az bir yıldır hemodialize giren SDBY tanılı yirmi altı hasta ile yaş ve cinsiyet uyumlu yirmi altı kişiden oluşan kontrol grubu bu çalışmada yer almıştır. Tüm katılımcılara Mini Mental Test (MMT) ile beyin MRG ve difüzyon tensör inceleme uygulanmıştır. 1,5 T cihaz ile alınan DTG görüntüleri üzerinden korpus kallosum genu ve splenium kesimlerinden, bilateral anterior ve posterior korona radiata, bilateral frontal, parietal, temporal, oksipital lob beyaz cevherlerinden fraksiyonel anizotropi (FA) ve görünürdeki difüzyon katsayısı (ADC) değerleri ölçüldü. Ölçümler deneyimli bir nöroradyolog tarafından yapıldı. İki grup arasında FA ve ADC değerlerindeki değişiklikler karşılaştırıldı. Ayrıca SDBY hasta grubunda FA değerleri ile yaş, MMT skorları ve dializ süreleri arasındaki ilişkiler incelendi.Hasta grubunda kontrol grubuna oranla sol frontal beyaz cevher, sol parietal beyaz cevher, sağ oksipital beyaz cevher, sağ temporal beyaz cevher ve sol temporal beyaz cevherden elde olunan FA değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (p < 0,05). SDBY grubunda yapılan multiple regresyon analizinde korpus kallosum genu kesimi ve sol frontal beyaz cevher FA ölçümleri ile yaş arasında orta derecede negatif korelasyon gösterilmiş olup yaş arttıkça bu kesimlerde FA değerlerinin azaldığı izlenmiştir. Ayrıca korpus kallosum splenium kesimi, sol posterior korona radiata, sol frontal beyaz cevher, sağ temporal beyaz cevher ve sol temporal beyaz cevher FA ölçümleri ile mini mental test skorları arasında orta derecede pozitif korelasyon gösterilmiştir. Sol frontal beyaz cevher ve sağ temporal beyaz cevherde dializ süreleri arttıkça bu bölgelerdeki FA değerlerinin orta derecede azaldığı izlenmiştir. ADC değerleri hasta grubunda kontrol grubuna oranla korpus kallosum genu kesimi, sağ posterior korona radiata, sağ anterior korona radiata, sol anterior korona radiata, sağ frontal beyaz cevher, sol frontal beyaz cevher ve sağ temporal beyaz cevherde yüksek bulunmuştur (p < 0,05). Beyaz cevher bölgelerinde beyin ödemi ve demyelinizasyonun neden olduğu hasarlanma SDBY hastalarında bilişsel fonksiyon bozukluklarına sebep olabilir. Çalışmamızda DTG analizinin hemodializin neden olduğu beyaz cevher değişikliklerini göstermede yardımcı olduğu ve FA değerlerindeki değişikliklerin hemodialize giren SDBY hastalarında beyaz cevher değişikliklerini takip etmede kullanılabileceği sonucuna varıldı.

End stage renal disease results (ESRD) in excessive accumulation of urea and toxic metabolites and patients with ESRD encounter uremic neuropathy besides multi system disfunction. Hemodialysis is usually performed to maintain health in patients with ESRD; however, there can be silent white matter alterations in the earlier stages. The purpose of this investigation was to examine the association between cognitive disorders and microstructural white matter (WM) changes in maintenance hemodialysis end-stage renal disease patients using diffusion tensor imaging (DTI). This study was approved by Baskent University Hospital institutional review board; written informed consent was obtained from all patients and control group subjects. Between October 2014 - December 2015 twenty six patients with ESRDundergoing hemodialysis at least one year and twenty six age and sex-matched control subjects were enrolled in this study. Each participant underwent Mini Mental State Examination (MMSE), brain MRI and diffusion tensor imaging. fractional anisotropy (FA) and apparent diffusion coefficient (ADC) indices were calculated from genu and splenium corpus callosum, bilateral anterior and posterior corona radiata, bilateral white matters of frontal, parietal, temporal and occipital lobes using 1,5 T MR scanner. The measurements were made by an experienced neuroradiologist. FA and ADC difference between the 2 groups were compared. We also investigated the associations of FA values in WM regions with ages, MMSE, and dialysis durations of ESRD patients. Compared to control group ESRD patients had statistically significant lower FA value in left frontal white matter, left parietal white matter, right occipital white matter, right temporal white matter and left temporal white matter (p < 0,05). In ESRD group according to multiple regression analysis, FA values showed moderate correlations with age in genu corpus callosum and left frontal white matter and FA decreased with age in these regions. Also FA showed moderate positive correlations with MMSE scores in splenium corpus callosum, left posterior corona radiata, left frontal white matter, right temporal white matter and left temporal white matter. In left frontal white matter and right temporal white matter FA decreased moderately as the duration of hemodialysis increases. ADC values were higher in ESRD group compared to controls in genu corpus callosum, right posterior corona radiata, right and left anterior corona radiata, right and left frontal white matter, and right temporal white matter (p < 0,05). Structural damages in white matter regions, caused by brain edema and demyelination may account for the cognitive deficits in ESRD patients. In the present study we concluded that DTI analysis is helpful in the detection of white matter alterations caused by hemodialysis. Changes in FA values may be used to follow-up white matter changes in patients with ESRD who undergo maintenance dialysis.